Tanrı’nın sevgili kulları olduğu gibi, sevgili ağaçları da var. Bunlar zeytin, incir ve üzümdür.
Zeytin, incir ve üzüm bitkiler âleminin Âdem ile Havva’larıdır ve hepsi Tanrı’nın yeryüzünde en sevdiği yer olan Akdeniz’e aittir.
Bu üçlü arasında zeytin eşitler arasında birincidir. Zeytin hem meyvedir, hem sebze. Hem ehlidir, hem yabani. Hem olgunlaşmadan yenir, hem olgunlaştıktan sonra. Hem sıvıdır, hem katı.
Ömrü uzundur. Bin yıldan fazla yaşayan zeytin ağaçları var.
Dayanıklıdır. Orman yangınından bile sağ çıkar. Gövdesi tükense bile köklerinden yeni fidancıklar fışkırtır.
İnsan gibidir. Küser ve barışır. Onu sevmeniz gerekir. Ona iyi bakarsanız size iyi bakar.
Zeytin Anadolu’ya eski Yunanlılar tarafından getirildi ve daha çok Ege bölgesinde bulunur.
Onunla neredeyse 700 yıldır tanışıyoruz ama hâlâ yabancısıyız.
Toplama ve sıkma yöntemleri
Toplama ve sıkma yöntemlerimiz ilkel ve yanlış. Tesislerimiz çoğunlukla sağlık ve teknoloji açısından geri. Üretilen zeytinyağının yüzde 65’i markasız tenekelerde satılıyor ve gıda kodeksine uygun değil. Kontrolsüz ve içinde ne olduğu belli değil.
Geçen yıl dünyada 2.9 milyon ton, Türkiye’de yaklaşık 160 bin ton zeytinyağı üretildi. Üretimde İspanya, İtalya, Yunanistan, Tunus ve son yıllarda bizi geçen Suriye’nin ardından, beşinci sıradayız. İhracatta dördüncüyüz ama adımız bilinmiyor bile çünkü satışlar toptan ve yağımız çoğu zaman başka ülkelerin markaları altında pazarlanıyor.
Her yerde örneklerine rastladığımız özensizlik, plansızlık ve kaş yapayım derken göz çıkarmacılık burada da geçerli. Hükümet üretimi özendirmek için zeytin ağacı dikenlere prim verdi. Milyonlarca fidan dikildi.
Ama seçici olunmadığı için hemen hemen herkes kolay yetişen Gemlik veya Trilye tipi zeytin dikti. Bu tip çok ama kalitesi düşük yağ veriyor. Kaliteli Ayvalık zeytiniyle karıştırılacak ve zaten pek fazla yüksek olmayan kalitenin daha aşağı inmesine neden olacak.
Gerçi Gemlik tipine verilen prim azaltıldı ama artık çok geç. Dikilecek kadar fidan dikildi.
“İç pazarda kalite tesadüfi. Dış pazarda yokuz” diye özetliyor Zeytin İskelesi Genel Müdürü Fatih Cenikli.
Pazarlamada atılım
Zeytin İskelesi son birkaç yılda zeytinyağı şişeleme ve pazarlama dalında görülen atılımların en büyük, ciddi ve iddialısıdır. Şirketin sahibi, tekstilci Kuloğlu ailesidir. Tire’de kurdukları yıllık 15.000 ton kapasiteli fabrika Avrupa’nın en gelişmiş zeytinyağı tesislerinden biridir.
Bu girişim “Dünyada mümkün olanlar Türkiye’de de mümkün olabilir mi?” sorusuna bulunan cevaptır, diyor eski Tariş genel müdürlerinden Cenikli.
Ayvalık ve Edremit bölgesinin sızma zeytinyağlarından ambalajlanan Zeytin İskelesi Naturel Sızma, Organik Natürel Sızma ve Natürel Birinci isimleriyle CarrefourSA ve Real mağazalarında satılıyor. Bir litrelik şişeleri 14-15 lira civarında.
Üçünü de denedim. Özen gösterince dünyada mümkün olanlar Türkiye’de de oluyormuş.
Umarım çok para kazanırlar ve böyle girişimler çoğalır.
İşte okuyucularından Metin Münir'e gelen mesajlar
İNCİR VE ZEYTİNLE KONUŞABİLİRSİNİZ
Bütün herşeyi var eden ve hikmetlerle yaratan, bir ve tek olan, kudreti sonsuz, aklın idrakinin fevkinde, kalbin anlayabileceği, alemlerin Rabbi sözünde "incir ve zeytini ben yarattım, ey insanlar ona bakın göreceksiniz" diye dikkatimizi çekmektedir.
incir ve zeytini yaratan kim ise bütün kainatı yaratan da O dur.
aslında bu meyveler Allahın bizlere odundan verdiği değerli iki işarettir ki demektedir ey insan dikkat et bak, sen başıboş değilsin,ben rastgele olmadım,sahibini tanı ve sev, bizi sana rahmetinden bir hediye olarak göndedi, tanı bil emrine uy,şaşma kanma... sakın kanma... evet bu hediyeler adeta bizlere yalvarmaktadır sakın yanlış yapma ey insan, kanma nefsine,KANMA şeytana...bizi sana göndereni ve herşeyin sahibini tanı.... ne mutlu tanıyıp zeytin ve incir gibi emr dairesine girene... incire ve zeytine değil, bunları yaratana tapmalı...
hiç incirle ve zeytinle konuştunuz mu? konuşabilirsiniz...
auzun bilgi
ZEYTİNİN VATANI
Zeytin Anadolu’ya Yunanlılar tarafından getirilmemiştir.(kaldı ki getirilmiş de olabilir) ZEYTİNİN GENETİK ANAVATANI ANADOLUDUR. 39 BİN YILLIK BİR GEÇMİŞİ VARDIR. Yukarı mezopotamya ve filistinden başlayarak kuzeyden yunanistan italya ve ispanya ya gitmiş,güneyden Mısır’dan yola çıkarak atlas okyansuna kadar yayılmıştır. Bu bilgileri size doğru vermedilerse bile internetten yapacağınız basit bir araştırma ile bulmak mümkün.
zeytinden yağ ise YEDİBİN yıldır elde ediliyor.
ülkemizde %65 yağın markasız tenekelerde satıldığını kim hangi araştırma ile ispatlayabiliyor, kanıt gösterebilir mi?
1-ispanya,2-italya,3-yunanistan,4-tunus,5-suriye,6-türkiye olursa biz beşinci olamayız!
Dünyada 485 çeşit,ülkemizde 128 çeşit zeytin vardır, Gemlik ya da Tirilye bir zeytin çeşidir. Kalitesiz nitelendirmesi neye göre yapılabiliyor? Renklerin kalitesini tartışmak ne denli subjektiflik ise bu nitelendirme de o denli subjektif!
“Çakma..” diyorsunuz bir de yazınızda.. evet bir markanın reklamını yaparken çakmalık olduğunu çok uzak olmayan bir zamanda öngörebilmeyi de bilimsel şüphecilik ya da yaşam birikimi gerektirir kanısındayım.
Elbette ki bir zeytinci olmayan, yakın tanımayan bir köşe yazarının zeytin için olumlu söylediklerine teşekkür ediyoruz. Ama kamunun zeytin-zeytinyağına ilişkin yanlış bilgi sahibi edilmesi gibi bir büyük problemimizi de uyararak yapmayı gerekli görüyoruz. Diliyoruz ki bu yanlış bilgileri sorumlulukla düzeltelim.
Murat Narin
Elez Zeytinyağı
NİMETLERİN KIYMETİ
64 yaşındayım üniversiteyi bitirdikten sonra 27 yıl kamu hizmeti yaptım ve şimdi emekliyim çok geziyorum; orijinim Sinop’tur.
Zeytin üzüm incir kıymetli nimetlerimiz doğrudur. Sinop’ta anneannemin incirden yarmaca (bir nevi incir kurusu) ve kömeç (incir pestili) yaptığını biliyorum ve yedik. 3-4 yıl evvel Gerze ilçesinin köylüklerinin ürünü zeytinlerden yaptığım sele zeytin aroma ve tat bakımından değişik; aranılan özelliklerdeydi. Eşim o zeytini soruyor. Üzümde bildiğiniz gibi yurdumuzun her yerinde değişik özelliklerde bulunmaktadır.
Metin bey Tanrı'nın bu 3 nimetini Akdeniz bölgesine hasretmenizi (yamamanızı) anlayamadım doğrusu. Yani inciri, üzümü, zeytini Akdeniz bölgesi dışında yetiştiği için yemeyecek miyiz? Yani bu ürünlerin ziraatı sadece Akdeniz (Ege) bölgelerimizde mi yapılsın?
Yurttaşlarımıza nimetlerin kıymetini bilmemizi açıklarsanız daha iyi olur görüşündeyim.
Mustafa Tongar
YAĞIMIZ BİRAZ SERTTİR
Hükümetler nasıl oluyor da kaş yapayım derken göz çıkarmayı bu kadar iyi beceriyor anlamak gerçekten zor.
Yağlık zeytinin teşvik edilmesi gerekirken her yere Gemlik Zeytin’i dikildi.
Kendi çevresi dışında dikildikten beş ila on yıl sonra yozlaşan Gemlik Zeytini tüketicilere gerçek Gemlik Zeytini’ni neredeyse unutturdu.
Dünyanın en kaliteli sofralık zeytini olan Gemlik Zeytin’i böylece büyük darbe aldı.
Ancak tüketici yavaş yavaş aradaki farkı anlamaya başladı ve bu günlerdeki hafif bir toparlanma bizi mutlu ediyor.
Bizler sofralık zeytin üretir, sele ya da salamura yapılamayacak kalitedeki zeytinlerimizi sıktırarak yağ yaparız.
Yani zeytinyağı bizim için yan üründür.
Yağımızın kalitesi düşük değil, biraz serttir. Hani gövdeli bir kırmızı şarap gibi. Diğer yörelerin yağlarına bira tat katmak için de kullanılır.
Ben ona parfümün esansı diyorum.
Salatalarda da doğrusu o aroma ve tadı hep ararım. Kim bilir, belki de alışkanlık.
Galip Ş. Güneşdoğdu
ZEYTİN İSKELESİ İÇİN KAMPANYA YAPIYORSUNUZ
Zeytin İskelesi tanıtım kampanyasına katkıda bulunduğunuz için sağ olun. Biraz taraflı ve gerçek olmayan malumatı bir arada bulunduran yazınızı eleştirmek isterim.
Hiçbir zeytin ırkının veya bölgesinin zeytinyağı diğerinden ürün değildir. Kıbrıs’ın zeytinyağı yalnızca kızartmada kullanılır desek hakkaniyete sığar mı? Zeytinyağının kalitesini belirleyen uluslararası kriterler vardır bunlara uyulur. Lezzet ise izafidir ve her birinin kullanılacak amaca göre tercihi vardır, marine ederken, çanakta ekmek batırılırken, makarnada kullanılırken, salataya dökülürken vb.
Gemlik-Trilye zeytinyağı en yoğun meyve aroması veren bir varyetedir, buyurduğunuz gibi yağ veriminde de en yüksek olanıdır. Bu yağı tatsız ve rafine yağlara zeytinyağı kokusu ve tadı katılsın diye diğer yağlarla karıştırırlar tersi değil. En iyi kalite tane olarak tüketilen Gemlik-Trilye iken yavan tattaki zeytinlerin yağı nasıl, sofrada yenemeyecek kalitedeki zeytinlerin yağının tadı nasıl ondan daha iyi olabiliyor.
Zeytin İskelesi Tire'de kurulmuş, nasıl Ayvalık-Edremit zeytinini pazarlayabilir, etrafında Körfezdekilerin (edremit-burhaniye-ayvalık) üçüncü sıraya koyduğu Aydın-Milas-Tite-Ödemiş-Salihli-Akhisar da yetişe bol ve ucuz varyeteler bulunurken.
60-80 günlük sezonda 15,000 ton kapasite biraz afaki gibi, sizin bunu zeytinyağı üretiminin mi, ambalajlamanın kapasitesi olduğunu tefrik etmeniz gerekirdi. 15,000 ton zeytinyağı kapasitesi sezonda120.000 ton zeytin işler demektir ve bu da günde 150 kamyon zeytinin girip çıkması demektir. Böyle bir kapasite tek tesiste hiçbir yerde yok.
Bu işler devasa tesislerde yapılmaz, onlar ayçiçeği, mısır, soya vb yağlarda olabilir. Esas olan her bölgede kaliteli zeytinyağinin pazara sunulasını düzenlemektedir. Üreticinin, yağın menşeinin ve üretim sürecinin denetlendiği sertifikalara sahip zeytinyağlarının piyasaya arzedilmesine izin verilmelidir. Komili-Madra-Kırlangıç ileKristal ile Ülker --ile Adatepe (hiçbirini kendi tesisinde üretmez) Keskinoğlu-Ravika ile Tariş sattığının bir bölümünü kendi tesisinde üretir. Adatepe hariç bu markaları arzedenlerin piyasaya arzettiği diğer ürünlerden gelen baglantılarıyla büyük mağaza zincirlerinde yer bulurlar. Efes - CocaCola, Ülker, yumurta-piliççi Keskinoğlu.
Eğer size ulaştırabileceğim bir adres verirseniz makbul zeytinyağını size göndereceğim. Bir de bu yüzden bakınız. Bir de devletin ve belediyelerin bize yaptıklarını işitin ve bizim durumumuzu genel dağıtım oligarşisini siz değerlendirin. Sebze-meyva, tarım ürünleri, halk sağlığı ve halkın rekabetçi fiyata mat tüketememesi hepsi aynı aynada.
Semih Aydın
Miras Zeytinyağı sanayi ve Ticaret Ltd
ZEYTİNİN VATANI ANADOLU’DUR
Bir Egeli olarak yazılarınızı zevkle okumaktayım ve Zeytin ile ilgili yaklaşımınız ve katkılarınız için müteşekkirim. Keşke sizin gibi düşünen aydınlarımız çoğalsa.
Naçizane bir bilgiyi düzeltmek istiyorum. Zeytinin vatanı Anadolu’dur. İzmir, Urla’da 2600 yıllık zeytinyağı işleği (yağhanesi) bulunmaktadır.
Detay bilgiyi ekteki siteden edinebilirsiniz.
Hamza Cihan Sarı
ÇOK GÜZEL İZAH ETMİŞSİNİZ
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümünde zeytin üzerine araştırmalar yapan ve zeytin dersini anlatan öğretim üyesiyim. Bugünkü köşenizde zeytinle ilgili yazmış olduğunuz yazıyı büyük bir zevkle okudum. Bizim derslerde, seminelerde ve konferanslarda söylediklerimizi çok güzel izah etmişsiniz. Yatırımı yapan firmayı tebrik eder ve çalışmalarında başarılar dilerim.
Prof.Dr. Salih ÜLGER
