Türkiye’nin en kârlı dört şirketinden ikisi telekom şirketidir.   Kârlılık sırasıyla: Türk Telekom, Turkcell, Tüpraş, TPAO.
Dünyanın en kârlı dört şirketinden üçü petrol şirketidir. Kârlılık sırasıyla: Exxon Mobil, Royal Dutch Shell, General Electric, BP.
Birinci listeyi Türk, diğerini Amerikan Fortune dergilerinin Temmuz sayılarından ödünç aldım.
Petrol fiyatlarının gökyüzüne çıktığı bir dönemde petrol şirketlerinin kâr etmesi doğaldır. Nitekim dünyadaki en kârlı on şirketin yedisi petrol şirketidir.
Brezilya, Fransa, İtalya, Rusya, Çin ve Malezya gibi ülkelerin de en kârlı kuruluşları petrol şirketleridir.
Kârların nedeni aksak rekabet
Dünyanın kârlı şirketleri listesinde bir telekom şirketine ulaşmak için onsekizinci sıraya inmek lazım. Orada, ülkemizde de faaliyette bulunan Vodafone var. Türkiye’de en kârlı şirketlerin telekom sektöründe olması, uzun zamandan beri ileri sürmekte olduğum bir düşüncenin doğru olduğunun kanıtıdır:
Türkiye’de telekom sektöründe serbest piyasa değil, monopol ve yarı monopol koşulları geçerlidir. Türk Telekom sabit telefon ve ADSL sektörlerinde tekeldir. Turkcell uzun zaman fiili bir tekel olarak faaliyet göstermesine izin verildiği için diğer cep telefonu şirketlerine kıyasla büyük bir avantaja sahip kılınmıştır.
Avrupa standartlarına göre çok yüksek vergi olmasına rağmen telekom sektöründe var olan rekor kârların nedeni aksak rekabettir.
Cironun yüzde 30’u net kâr
Hükümet, bilerek ve isteyerek, telekom şirketlerinin çıkarına, tüketicilerin zararına olan bu durumun devam etmesine izin veriyor. Tam rekabet sağlamaktan itinayla kaçınarak telekom şirketlerinin kârlarını şişiriyor. Bunun en açık ve dramatik kanıtını Türk Telekom’un sonuçlarında görmek mümkün. Fortune’a göre, 2007 yılında Türk Telekom 9.2 milyar net satıştan 2.5 milyar lira net kâr elde etti. Cironun neredeyse yüzde otuzu (yüzde otuzu!) net (net!) kârdır.
(Turkcell’de bu oran biraz daha düşüktür: %22) Dünyada bu oranlarda kâr yapan ikinci bir telekom ÅŸirketi yoktur.   Â
Fortune’a göre dünyanın en büyük telekom şirketi olan Verizon’da (ABD) ciroya göre kâr oranı yüzde 6 civarındadır. Ondan sonra gelen Nippon Telegraph&Telephone (Japonya) da aynı kâr oranına sahiptir. Bu arada, ABD ve Japonya’da kişi başına gelirin Türkiye’nin neredeyse on misli olduğunu unutmayalım.
