Monoline'lar hükümetler ve belediyeler tarafından ihraç edilen bonoları ve özel sektör tahvil ve borçlanmalarını temerrüde karşı sigortalıyorlar.Bu faaliyet, mali piyasaların payandalarından biridir ve trilyonlarca dolarlık bir iş hacmine sahiptir. Sadece Ambac ve MBIA adlı iki monoline Amerikan şirketinin sigortaladığı tahvil tutarının 2.4 trilyon dolar olduğu tahmin ediliyor. Buna rağmen bu güne kadar adlarının pek duyulmamış olmasının nedeni müşteri kitlelerinin dar olmasındandır.Konu Türkiye'yi de ilgilendiriyor çünkü monoline'cıların müşterileri arasında bazı büyük Türk bankaları da var. Ve monoline sigorta bunların dışarıdan aldıkları kredilerin maliyetinin düşük olmasında önemli rol oynuyor. ABD'deki mortgage krizi bu güne kadar finans sektörünün tenha ve loş köşelerinde faaliyet gösteren bir işkolunu ön plana çıkardı. Bu işkolu monoline (monolayn okunuyor) sigortadır. Mono tek, line çizgi veya hat anlamına geliyor. Tek işte çalıştıkları için bu şirketlere monoline deniyor. Bu iş tahvil ve alacak sigortasıdır. Tahvil ihraç edenler veya, Türk bankaları gibi, dışarıdan borçlananlar kredi derecelendirme notlarını takviye etmek için monoline şirketlerine giderler. Bir bankanın aldığı krediye ödediği faiz Fitch Rating veya Standard's & Poors gibi uluslararası derecelendirme kurumları tarafından ona verilen dereceye bağlıdır. Bu ne kadar yüksekse faiz o kadar düşük olur. En iyi derece AAA'dır. Bankalarımız arasında AAA'ya sahip olan yoktur. Bu onların kabahati değil, aslında. Kural olarak bir kurumun kredi notu içinde faaliyet gösterdiği ülkenin kredi notunun üstünde olamaz. Türkiye'nin kredi notu düşük olduğu için Türk bankalarının da kredi notu düşüktür.Bankalarımız bu aleyhte durumu lehe çevirmek için aldıkları kredileri monoline'lara sigorta ettiriyorlar. Monoline sigorta şirketlerinin derecelendirmesi AAA'dır. Örnek verecek olursam, Ak ve Garanti'nin reytingleri BB'dir. Bu bankalar, eğer monoline sigorta yaptırırlarsa AAA dereceli bir şirket tarafından garanti altına alındıkları için daha ucuza borçlanabilirler. Çünkü bir anlamda, monoline sigortacının reytingini, sigorta bedeli karşılığı, ödünç olarak kullanıyorlar.Bu sigortalar olağan işlemdir. Türk bankası kredisini alır. Monoline'cı primini alır. Ödünç verenler faiz alır. Herkes mutludur. Ama koşullar artık olağan değil. Koşulların kötüleştiği, bankaların büyük zararlar yazdığı, iflasların beklendiği bir ortamda herkes "Çok sayıda batma olursa monoline'cılar nasıl alacaklıları kompanse edecek?" diye sormaya başladı. Nitekim Maryland eyaletinde küçük monoline sigortacı iflas etti. Son çeyrekte 3.3 milyar dolar zarar yazan AMBAC adlı şirket Fitch'ten aldığı AAA reytingini kaybetti. Diğerleri kaybetme tehdidi altında. New York sermaye piyasası kurumu büyük Amerikan bankalarını sigortacıları kurtarmak için 15 milyar dolarlık bir sermaye enjeksiyonuna zorluyor.Sonuç? Monoline sigortacılara güvenin sarsılması ABD krizinin derinleşmesine, dünya borçlanma piyasasının zayıflamasına yol açacak. Türk bankaları için ise monoline'ı kullanarak daha düşük faizle kredi alma yolu şimdilik tıkandı. mmunir@milliyet.com.tr Monoline'ların çekiciliği nedir?
