Açgözlülük hiçbir ülkede ABD'de olduğu kadar büyük ve kurumsallaşmış değil.ABD'de borsa olgusu bizdekinden çok farklıdır. Bizde halka açıklık yüzde 20 civarındadır. Borsaya kayıtlı şirketleri hâlâ onları kuran aileler kontrol eder. ABD'de ise halka açıklık hemen hemen yüzde yüzdür. Borsa şirketlerini yaratan işadamları çoktan öldü, aileleri ellerindeki çoğunluk hisseleri çoktan ellerinden çıkardı. Yönetim profesyonellerin elinde, hisselerin çoğu süper zenginlerin ve fonların kontrolündedir. Türkiye'de ailelerin şirketlerine bakışı genelde uzun vadelidir. Süper zenginler ve fonlar ise genelde çabuk, büyük ve sürekli kâr kollarlar. Kapitalist ekonomilerde büyümeyi de krizi de yaratan en büyük etkenlerden biri açgözlülüktür. ABD'de yerinde rahat oturmak isteyen CEO, yani genel müdür, en az şu iki konuda başarılı olmak zorundadır: Şirketin hisselerine değer kazandırtacak. Tercihen bir yıl öncekinden daha fazla temettü dağıtacak. Bunları her yıl yapacak.Bilanço, giyotin gibi, CEO'nun önünde sürekli durur. Şirketler yılın her çeyreğinde bilanço açıklamak zorundadırlar. Wall Street analistleri, derecelendirme şirketleri kurt gibi bu açıklamaları bekler. Kellesini vermek istemeyen CEO her çeyrek tatminkâr bir performans açıklamak durumundadır. Zarar açıklayan genel müdürün yerinde durması neredeyse olanaksızdır. Citigroup, Merril Lynch ve Bear Sterns gibi kuruluşların başındakilerin birkaç hafta önce istifası bunu gösteriyor.CEO'lar üzerindeki baskı aşırı risklerin alınmasına, kısa vadeli düşünmeye, bilanço oyunlarına neden olur. Enron'un batışı, Amerikan bankalarının yüz milyarlarla ölçülen zararları aşırı kâr amacının yan ürünleridir. Bilanço, giyotin gibi Bu uzun girizgâhtan sonra gelelim General Electric'e (GE).GE dünyanın en büyük, en kârlı ve en iyi yönetilen şirketlerinden biridir. Fortune dergisine göre, 2006'da sona eren 10 yıllık dönemde her yıl yüzde 11 civarında büyüdü. Geçen yıl, bir yıl öncesine göre, kârını yüzde 27, gelirlerini yüzde 7 artırdı. Ama hisse senetleri aynı parlak performansı göstermedi onun için GE yöneticileri baskı altında.GE Ağustos 2005'te Garanti Bankası'nın kabaca yüzde 25'ini 1.555 milyon dolara satın almıştı. İki yılda bu yatırım yüzde 100'den fazla değer kazandı. Yıl sonuna birkaç gün kala GE Garanti hisselerin yaklaşık yüzde beşini 674 milyon dolara elden çıkardı. ABD'de açıklayacağı kâr rakamını takviye etmek için. Uzun vadede daha kârlı olacağı kesin olan bir hisse kısa vadeli kâr amacıyla azaltılmış oldu. ABD ve Batı Avrupa'da bankacılık krizi derinleştikçe bankacılık sektöründe bu tür satışların artması sürpriz olmayacak. mmunir@milliyet.com.tr GE her yıl yüzde 11 büyüdü
