İddaa gelecek ay ihaleye çıkacak. İhale şartnamesi geçen haziran ayında yayımlandı. Aydın Doğan forsunu kullanarak şartnameyi değiştirtti. Yeni şartnamede öyle maddeler var ki, bunları sadece o yerine getirebilir. Bu nedenle 13 Ağustos’ta yapılacak ihaleyi bizim grubun kazanması garanti.
Sabah gazetesinin hikâyesi bu.
İddaa’nın yıllık cirosu 1.5 milyar dolar.
Eğer bizim patron Sabah’ın dediği bu cinliği yaptıysa hemen kapısına dayanıp zam isteme niyetindeyim. Onun için küçük bir araştırma yaptım.
‘Adrese teslim ihale’ konusundan başlayayım. Çünkü, Sabah’ın iddiası bizim patronun kazanması için İddaa (eski Spor Toto) ihalesinin ‘adrese teslim’ hale getirildiğidir.
Farz edelim ki, hükümet bir baraj yapmaya karar verdi. İhale şartnamesi hazırlattı. “İhaleye sadece 200 metre yüksekliğinde baraj inşa etmiş şirketler katılabilir” şartını koydu. Eğer memlekette 200 metre yüksekliğinde baraj yapmış tek bir şirket varsa, şartname bu ihalenin hangi adrese teslim edileceğini göstermiş sayılır.
Gireni azaltmıyor, çoğaltıyor
Yüz, yüz elli, yüz yetmiş, yüz doksan dokuz metrelik baraj inşa etmiş şirketler de pekâlâ, 200 metre yüksekliğinde baraj yapabilir. Ama hükümetin niyeti bir müteahhidi korumak ve onun elde edeceği kârın bir bölümünü cebe atmaktır. Şartname sadece onun ihaleye katılabileceği biçimde hazırlandı.
Bu, haksız, ahlaksız, hatta yasal olmayan bir durumdur.
Sabah’ın iddiasının aksine, İddaa şartnamesinin değiştirilmesi böyle bir durum yaratmadı. Çünkü yapılan değişiklikler katılımcıları azaltmadı, çoğalttı.
Çukurova yetkilisi söyledi
Bu nedenle, ikinci şartnamenin getirdiği değişiklikleri “adrese teslim olarak yorumlamak mümkün değil.” Bunu ben söylemiyorum. Halen İddaa’yı yöneten Çukurova şirketinin en üst düzey temsilcilerinden biri bana söyledi.
Çukurova bu ihaleye katılacak olan Doğan grubunun en büyük rakibidir.
İlk İddaa ihalesine sadece bir şirket katıldı: Çukurova ve yabancı ortağı. Çukurova büyük bir profesyonellik ve gayretle ciroyu 1.5 milyar dolara çıkardı. Bu meblağın yüzde 8-9 hariç, gerisi futbol kulüplerine, Çocuk Esirgeme gibi kurumlara, Hazine’ye vesaire dağıtıldı.
Aslında, Çukurova 2012’ye kadar İddaa’yı yönetecekti, ama yargı kontratı feshetti. Yeni ihale zorunluluğu ortaya çıktı.
Yeni ihale şartnamesinin birinci versiyonu ile ikincisi arasındaki en önemli fark şudur: Birincisinde 2-3 şirket katılabilecekti, ikincisinde 4-5 şirket katılabiliyor. Bu şirketlerin tamamı Türk şirketleri ile yabancı şirketler arasında ortaklıktır. Yabancı şirketlerin hepsi şans oyunları konusunda uzmandır. Türk şirketleri biri hariç (Çukurova) şimdiye kadar hiç şans oyunları oynatmadı, çünkü bu saha ülkemizde yeni açılıyor.
Katılımı çoğaltmak için yapılan değişiklik bayi şartını 2400’den 1000’e indirmek oldu. Ama, bunun, tatbikatta, fazla önemi olmayacak, çünkü ihaleyi kim kazanırsa kazansın yeni bayi teşkilatı kurmayacak. Spor Toto’nun mevcut 4000 bayisini kullanacak. Bunlar halen Çukurova’nın kullandığı bayilerdir.
Herkes aynı sahada koşacak
Bir diğer değişiklik (biraz teknik olacak, kusura bakmayın) borç/özkaynak rasyosu ile ilgilidir. Birinci şartnamede 35 özkaynak, 65 borç kuralı getirilmişti. Yani ihaleye katılan her şirket aldığı her 65 lira borç için 35 lira sermaye bulunduracaktı.
Bu konuda danıştığım uzmanlar yüzde 35’in ‘çok yüksek’ bir oran olduğunu, ‘normal olmadığını’ ‘en büyük Türk şirketlerinde bile oranın bu kadar yüksek olmadığını’ söyledi.
Yeni şartname özkaynak oranını yüzde 10’a düşürdü. Konuştuğum uzman bunun için de ‘düşük’ deyimini kullandı. Ancak, anladığım kadarıyla, bu konuda bir kaide yok. Her sektörde oran başka.
Üçüncü değişiklik ikinciye benzeyen teknik bir konudur.
Ama önemli olan şudur. Yapılan değişiklikler, katılacak bütün şirketler için geçerlidir ve aynıdır. Hiçbirine, diğerlerine kıyasla, ne avantaj ne de dezavantaj sağlıyor.
Doğurduğu tek pratik sonuç, katılımı, yani rekabeti artırmaktır.
Bunun kamu yararına olmadığı savunulamaz.
Basit bir örnekle açıklamam gerekirse... Birinci şartname ile sahada (misal olsun diye söylüyorum) üç yarışçı için kulvar çizilmişti. Bazı atletler, “Bize de şans tanınsın” dedi. Üç kulvar daha açıldı. Şimdi altı atlet yarışacak. Ama bütün yarışçılar için yarış aynı anda başlıyor, saha eşit derece düz ve mesafe aynı.
Maalesef. Bu defa olmadı. Zam talep etmek için patronun başka bir açığını yakalamam gerekecek.
Ama tüyo için Sabah’tan daha güvenilir bir gazete bulmalıyım.
