Stream platformlarında bulunan modifiye şarkı sayısının bir milyon olduğu tahmin ediliyor. Platformlardaki telifli içerikleri analiz eden Pex adlı şirketin araştırmasının sonucuna göre 1 milyon kadar şarkı aslında göründükleri gibi orijinal içerik değil, büyük hit şarkıların modifiye versiyonları.
Modifiye, günümüzde hızlandırılmış (sped up) ya da yavaşlatılmış (slowed down) şarkıları tanımlamak için kullanılan bir terim. Peki nedir bu modifiye meselesi ve bu bir milyon modifiye şarkı ne anlama gelir?
Bir örnekle işin mantığını açıklamaya çalışayım. Benim hatırladığın en eski sped up/slow down hadisesi “Hababam Sınıfı” filminin Melih Kibar tarafından yazılan temasının film içindeki kullanımı olabilir. Mahmut Hoca hastaneye kaldırılmış! “Hababam Sınıfı” teması yavaş verilir. Bir anda ortam kendiliğinden duygusallaşır. Mahmut Hoca iyileşti! Ver coşkuyu! “Hababam Sınıfı” teması hızlı verilir, ortam coşar. Yavaşlat duygusal olsun, hızlandır herkes coşsun.
Aynı melodiyle iki ayrı parça elde ediyorsunuz ve tabii ki söylememe gerek yok, işe yarıyor.
Açıkçası sped up/slowed down meselesinin özü bu. Orijinal bir hit şarkıdan farklı içerikler çıkarmanın pop tarihindeki incelikleri ayrı bir yazı konusu olabilir. En basitinden eskiden beri bildiğimiz remiks kültürü vardır. Pek çok hüzünlü “slow” şarkı, dans remiksleriyle bambaşka bir boyut kazanmıştır. Rock şarkıları dansa, dans şarkıları duygulu baladlara dönüşmüştür müzik tarihinde. Hip hop’ın yükselişiyle beat maker’lar işi daha da ileriye götürüp müzik tarihinde ne kadar ses ve melodi varsa kullanmaya, onlardan kes/yapıştır usulü yeni parçalar üretmeye başlamıştı. Elektronik müziğin ustaları, mesela DJ Shadow gibi sample profesörleri aynı yoldan gitti. Ortaya müthiş eserler koydular. Ama bu saydığım örneklerin hiçbiri bugünkü hızlandırılmış ve yavaşlatılmış versiyonlar furyasının yanından geçemez.
Bir hit şarkı alınıyor, yavaşlatılıyor altına bir beat konuyor (bazen o bile yapılmıyor) ve platformlara yükleniyor. Sistem çoğu zaman bu versiyonları orijinal / özgün eser olarak ele alıyor. Durum böyle olunca orijinal eser sahibi bu dinlenmelerden telif alamazken bu versiyonları koyanlar herhangi bir telif ödemeden gelir elde ediyor.
Modifiye içeriklerin gelirini küçümsememek lazım. Yavaş ve hızlı versiyonlar orijinal şarkıdan daha fazla dinlenebiliyor. Yerli müzik aleminde de çok fazla görülen bir durum bu. Özellikle rap ve arabeskte çok fazla karşılaşılan bir durum olduğunu hatırlatayım. Öyle ki artık single çıkaran sanatçılar kendi modifiye versiyonlarını da albüme ekliyor. Tıpkı eskiden beri albümlerin B yüzüne remikslerin koyulması gibi. Ancak bu sorunu çözmüyor. Çünkü her zaman yeni bir modifiye versiyon çıkıyor ve sizin orijinal şarkınız kadar ya da daha fazla stream elde ediyor. Bu içerik orijinal sanatçıya referans vermediği için bütün telif bu içeriği koyan anonim hesaba gidiyor. Anonim diyorum çünkü belli sahte isimler (‘nick’ler) altında çalışılıyor.
İnsanlar şarkıların yavaş ve hızlı halini neden sevip dinliyor bu çözülmesi gereken başka bir muamma elbette. Çünkü bazı modifiye versiyonlar sadece teybin yavaşlatılması gibi yani vokaller de modifiye ve deforme oluyor. Remikslerde olduğu gibi makul ve estetik açıdan kabul edilebilir bir teknik uygulama da yok. Telif hırsızlığı meselesini uzman hukukçular ve DSP’ler yani dijital servis sağlayıcılar çözecek herhalde ama bu içeriklerin milyonlarca stream alması meselesini çözse çözse psikologlar çözebilir.