Fani insanın saati: DRT Tempus Fugit

Yılda bir kez yayımlanan saat kataloğu ve dergisi Saatolog’un son sayısının 316. sayfasında meraklıların gözden kaçırdığını düşündüğüm son yılların en şaşırtıcı ve en sinir bozucu saati var: DRT Tempus Fugit.

Önce Saatolog’daki teknik özelliklere ağırlık veren metni okuyalım, köşeli parantez içindeki notlar bana ait: “Referans: IN-X DRT-001. Mekanizma: Elle kurmalı, saat sahibinin DNA bilgisini içeren bir çip ve gizli bir mesaj içeren [Julien Tixier imzalı el yapımı] mekanizma, 18.000 A/s [bir saat boyunca elde edilen titreşim sayısı, mekanik saatlerdeki tik-tak sesinin ritmini belirleyen bu salınımdır], güç rezervi 80 saat. Fonksiyon: Saat, dakika, tarih, gün, ay, yıl, [dâhi saat ustası Dominique Renaud tasarımı patentli bileşenlere sahip] daimî takvim (9999 yılına kadar), “yaşam” rezervi göstergesi. Kasa: Titanyum, Ø 39 mm [çapında], yükseklik 10,6 mm, safir ön cam ve arka kapak, 3 bara kadar [günlük kullanım için uygun dayanıklılık, yağmurda ve el yıkamada sorun olmaz] suya dayanıklı. Kayış: Deri, iğne tokalı. Not: Tıp ve saatçilik dünyalarını bir araya getiren saat, sahibinin ortalama ömründen geri sayım yapan benzersiz bir göstergeye sahiptir. Fiyat: 376.000,- CHF.”

Tempus Fugit 9999 yılına kadar ayar istemeyen iskelet tarzı daimi takvim mekanizmasına sahip.

Sanat uzun, hayat kısa

Sondan başlayarak ilerleyelim. Fiyatıyla ilgili bir sorun yok bence, zaten bu tarz eşsiz tasarımlar “yüksek saatçilik” (heute horlogerie) sınıfındadır, bırakın satın almayı bir tanesini gören bile kendini şanslı saymalıdır. Yüksek saatçilik çok özel bir alan, bu sınıftaki her saat nadir bir mücevher gibidir ve tasarımdan üretime büyük zorluklar olduğundan yükte hafif pahada ağır olur. Ayrıca bu tür bir saati alacak insan sayısı sanata ilgi duyan güçlü kişiler kadardır, bu kişilerin sayısı da yılda bir milyon saat üreten Rolex firmasının müşterileri kadar çok değildir.

Konuya dönelim: Bildiğimiz, ama belki de akıl sağlığımız için görmezden geldiğimiz bir gerçek var: Hayatımız sınırlı. Hepimizin DNA zincirinde atalarımızdan gelen veriler bulunuyor ve doğal olarak her insan uzun bir zincirin bir halkasından ibaret. Her gün her saat bir kez daha farkında olduğumuz gibi zaman geri dönüşü olmayacak bir şekilde uçup gidiyor. Zaten “Tempus Fugit” Latince “zaman uçuyor” demek. (Longines markasının kanatlı kum saati logosu da bu mottoyu simgeler.)

Tıp ve saatçilik

Tıp ile saatçilik veya bilim, zanaat ve kültürü bir araya getiren Tempus Fugit modelinin arkasında Inartis Vakfı’nın ve İsviçre Mühendislik Bilimleri Akademisi’nın Başkanı Dr. Benoît Dubuis bulunuyor. (DRT markasının ilk harfi ona ait.) Olası yaşam beklentisi üzerine düşünen bir isim olan Dr. Dubuis’nın aklına kişiye özel belirlenmiş bir algoritmayla geri sayım işlevine sahip bir saat üretmek fikri gelmiş. “Europe Star” isimli saat dergisindeki Pierre Maillard imzalı makaleye göre başlangıçta bu fikri tüyler ürpertici bulan ve “kim böyle bir saat ister ki?” diyen dâhi saat tasarımcısı Dominique Renaud, mekanik olarak 31 Aralık 9999 tarihine kadar tarihi doğru gösteren (artık yıllar ve 400 yıllık belirli tarihler dahil) daimî bir takvim eklenmesi fikrini getirerek kişisel yaşam beklentisini uzatma önerisi getirmiş.

Sonrasında fikirleri hayata geçiren ve parçaları üreten bağımsız saat ustası Julien Tixier işbirliğiyle iki buçuk yıl sonra Tempus Fugit saati ortaya çıkmış. Doktorların saat üretimine katıldığı nadir bir çalışma olan bu saatin sahibi olmak isteyen kişinin, firmaya DNA örneğini, ailesinin sağlık geçmişini, yaşadığı çevre ve kişisel alışkanlıkları konusunda kişisel bilgilerini vermesi gerekiyor.

Ömür rezervi göstergesi saatin arkasında zamanla kısalan eğri mavi bir çizgi olarak gösterilmiş.

Geçen gün ömürdendir

Tıp, istatistik ve bilim insanlarından oluşan bir ekip; yaşam tarzı, çevre ve genetik risk yapısına dayalı bir araştırma sürecinden sonra kişinin ortalama ömrünü belirliyor. Saatin arkasındaki mavi bir çizgiden oluşan “ömür göstergesi” yapılan bu araştırma sonucu kişiye özel belirlenmiş “geri sayma” işlevine sahip bir başka mekanizmaya bağlı. Tempus Fugit ayrıca DNA verisi içeren bir çip ve sahibi tarafından belirlenen tarihte saatin arka yüzünde ortaya çıkacak şekilde hazırlanmış gizli bir mesaj içeriyor. Dominique Renaud’ya göre elbette saatin sahibine biçilen ömür aslında bir tahminden başka bir şey değil.

Tempus Fugit varoluş sorunları üstüne düşünmeye çağıran rahatsız edici bir saat gibi görünebilir, ancak Dr. Benoît Dubuis böyle düşünmüyor, ona göre Tempus Fugit kişiyi hayata sarılmaya çağıran, kasvetli bir fikirden yola çıksa da insanı yoğun ve kaliteli yaşamaya teşvik eden “şimdi değilse ne zaman” diye soran erteleme karşıtı bir saat.