Oliviero Toscani ve “Colors”
Sosyal eleştiri olarak tasarladığı unutulmaz reklam kampanyalarıyla tanınan fotoğrafçı Oliviero Toscani 13 Ocak 2025’te nadir görülen bir hastalık nedeniyle 82 yaşında öldü. Toscani’nin ölümü, aynı zamanda Tibor Kalman’ı ve çok sevdiğim “Colors” gibi müstesna bir dergiyi birlikte düşündürüyor.
Oliviero Toscani 1942’de, dergicilik tarihinin başyapıtları arasında ilk sıralarda yer alan “Colors” ise 1991’de doğdu. Grafik tasarımcı Tibor Kalman’ı (1949-1999) genel yayın yönetmeni olarak göreve getiren Toscani; “pazarlama dünyasının aptallıklarından uzakta” duran önyargıları yıkıcı, kışkırtıcı, akla ve vicdana seslenen bir dergi düşlemişti.
“Fotoğrafçılığı sevdiğim için fotoğrafçı olmadım. Benim için fotoğraf, bir yazarın kalemi neyse odur. Sadece kullandığım bir araçtan ibarettir.” diyen Oliviero Toscani ile “Tasarım sadece bir daktilodur.” diyen Tibor Kalman aynı şeyleri düşünüyordu, Luciano Benetton desteği ile yaptıkları dergi de bu nedenle çarpıcı, düşündürücü ve ufuk açıcıydı, öyle ki benzeri bir daha yapılamadı.
“Colors” her sayıda farklı bir konuya değindi, derginin sayfalarında zenginlik, yoksulluk, delilik, göç, AIDS, ırkçılık, farklı yaşam tarzları, sosyal adalet, insan hakları, ölüm ve savaşa dair rahatsız edici veya düşündürücü fotoğraflar yayımlandı. “Colors” bildik dergilere hiç benzemiyordu, örneğin Tibor Kalman’ın dergiden ayrılmadan önce yönettiği son işi olan 13. sayıda, kapak hariç hiç yazı yoktu.
Toscani ve Kalman işin başındayken “Colors” 60 ülkede ve yedi farklı dilde 250 bin adet satışa ulaşan nadir dergilerden oldu. Her sayı devasa bir projeydi. Derginin arkasında güçlü bir mali destek olmasaydı elbette işler yürümezdi. (Renkli kazaklarıyla ünlü Benetton Grubu, 1990’larda yıllık bir milyar euro üzerindeki cirosunun %4’ünü “Colors” ve ilgili sanat projelerine aktarıyordu.)
Aslında Luciano Benetton moda ve otomobil yarışlarına odaklanan son derece sıradan bir dergi istiyordu, Oliviero Toscani ise “Oyuncuların, ünlü isimlerin ve haberlerin olmadığı bir dergi istiyordum. Güncel olaylar olsun istedim ama üzerinde hiçbir gücümüzün olmadığı, asla ortadan kalkmayacak türden konular olsun istedim. Yayıncılık endüstrisinin pazarlama mantığına ters düşse bile, her ay farklı, şaşırtıcı, tarz ve içerik açısından hareketli bir dergi istedim.”
“Colors” mali açıdan Benetton’dan güç alsa da Toscani’nin dergiden ayrıldığı 2000’e kadar bağımsızlığından ve putları yıkıcı tavrından ödün vermedi. 2014 yılına kadar yayın hayatına devam eden “Colors” dergisi Toscani sonrası daha sakin bir dergicilik anlayışını benimsedi. Fakat Toscani’den kalan mirasa dokunulmadı, ünlü isimlerle röportajlara yer verilmedi, odak noktası yine insan ve çevresiydi.
Toscani, geçtiğimiz yıl “Rolling Stone” dergisine yaptığı açıklamada “Hastalıktan önce yaşlanma düşüncesi yoktu, hep 30 yaşındaymış gibi çalışıyordum. Sonra bir sabah aniden uyandım, 80 yaşındaymışım.” Doktoru Michele Emdin’in açıklamasına göre Oliviero Toscani, son anında Bob Dylan’ın “Forever Young” şarkısını dinliyormuş.
