Zamlarla sigara can yakıyor!
Evet, zamlarla sigara can yakıyor. Peki, zamsız can yakmıyor mu? Hiç unutmam, rahmetli Erdal İnönü’ye danışmanlık yaptığım dönemde SHP’nin il başkanlarından biri, “Efendim, rahatsız olmazsanız, bir sigara yakacağım” diye izin istedi. Erdal Bey de ona “Vallahi beni bilemem ama senin ileride çok rahatsız olacağın kesin” demişti.
Bu meret zararlı. Zararlı bir şeye neden para verip alırız? Oysa insan kendisine yarar getiren bir şey için para öder. Zarar veren bir şey için değil. Bari zararlı olan bu nesne pahalı olsa. Hayır, ucuz satılıyor ki, sanki ciğerini yaktığı için bari cebini yakmasın! Peki, hem ciğerini hem de cebinizi yakmamasına ne dersiniz?
“İnsan haklarına son derece saygılı!” Batılı ülkeler Türkiye’de tütün sektörü konusunda hıyanet sayılacak politikaları yürürlüğe koydurdular. Önce, verimsiz ve bütçe açığına neden olduğu gerekçesiyle Türk tütününün üretimini kıstılar. Sonra, insan sağlığına daha da zararlı olan Virginia ve Burley tütünlerinin üretimini egemen kıldırdılar. Daha sonra da sigara ithalini serbest bıraktırdılar. Nihayet, özelleştirmeyle sigara fabrikaları aldılar. Böylece Türkiye önemli bir ihracatçı olmaktan çıkıp önemli bir pazar haline geldi.
Aferin Türkiye’ye!
Ancak son yıllarda sigaraya karşı çok başarılı bir kampanya başlatıldı. Ne şaşırtıcıdır ki; sigara içmenin bu denli yaygın olduğu bir ülkede bu kampanya halk desteği buldu. Önce kamuya açık mekânların çoğunda, sonra da 19 Temmuz itibarıyla tüm mekânlarda sigara içmek yasaklandı. Aferin Türkiye’ye! Yani kimse kendisine ait olmayan bir mekânda sigara içemeyecek.
Yasaklar sigarayı azaltmada etkili oluyor. Birçok Avrupa ülkesinde tiryakiliğin belirgin biçimde azaldığı gözlendi. Fakat iş yasaklarla bitmiyor. Ondan çok daha önemlisi, eğitim ve bilincin artırılması. Küçük yaşlarda bu meretin ne denli zararlı olduğu anlatılmalı. İflah olmaz anne veya babaların da hiç olmazsa küçük çocuklarının yanında sigara içmemesi ve kötü örnek olmaması sağlanmalı.
Bu da yetmez. Sigara içenin hem kendisine, hem çevresine, hem de devletine maliyet getirdiği için bunun tazmini gerekir. Devlet daha fazla sağlık harcaması yapmak zorunda kalıyor. Kalp krizleri, ameliyatlar, kanser tedavilerinin bedellerini ödeniyor. İçen de ödüyor, içmeyen de.
Öte yandan, sigaranın dumanından hem sağlık olarak olumsuz etkilenen hem de duman altı olup keyfi kaçanların zararını kim karşılayacak? Bütün bunlar sigaranın vergilendirilmesini, yani pahalı satılmasını gerektiriyor.
Peki, Türkiye’de sigaranın fiyatı ne düzeyde? İşte can alıcı noktalarda biri de bu; inanılmaz derecede ucuz. Türkiye Avrupa’da benzinin fiyatının en yüksek olduğu ülkelerden biri olmasına rağmen, sigaranın en ucuz olduğu ülke. Benzin yararlı, sigara ise zararlı. İngiltere’de 1990 yılında bir paket sigara 3.3 dolarken bugün 11 dolar olmuş. Gerçi Türkiye’de de sigara 77 sentten 3.20 dolara gelmiş ama 11 yılda kur enflasyonun altında kaldı. Yani bu rakam yanıltıcı.
Özetle, sigara yasağı iyi güzel ama fiyat da içmeyin demeli.
