Petrol fiyatları aldı başını gidiyor. Bu artış çok ciddi. Üstelik küresel etkileri olacak nitelikte. Tartışmakta yarar var. Yanıtlar farklılaşıyor. Kimi hızla büyüyen Çin ve Hindistanın enerji taleplerine, kimi de spekülasyona, yahut petrol şirketlerin manipülasyonuna bağlıyor. Dünyada büyümede toparlanması da etkili. Ancak bizce en önemli etmen, Ortadoğudaki kargaşa ve belirsizliklerin artması. Irak petrollerinin devreden çıkması tüm bu etmenlerin önüne geçiyor. Petrol fiyatları neden artıyor? Şu anda fiyatlar 60 dolara tırmanmış görünüyor. Bazıları artık 80 dolardan bahsediyor. İnanmak zor, ama birkaç ay önce 40 dolara tırmandığında da, "50 doları aşar" diyenlere inanmak istemiyorduk. OPEC adlı kartel, kota (üretim) artışlarıyla son aylarda bu tırmanışa son vermek istiyor. Ama başarılı olamıyor. "Satıcı neden fiyatların düşmesini istesin" demeyin. Çok hızlı artınca başka enerji kaynakları devreye giriyor. Ve uzun vadede daha fazla zarar veriyor. Yine de biz 60 dolara vardıktan sonra fiyatların aşağıya salınacağını düşünüyoruz. Fiyatlar nereye kadar tırmanabilir? Birincisi, petrolü büyük ölçüde ithal ettiğimiz için ithalatımız etkilenir. Bir hesaba göre 6.5 milyar dolar yerine, 10 milyar dolarlık bir faturayla karşılaşabiliriz. Kaldı ki, geçen yıl da önceki yıla göre 2 milyar dolar daha fazla ödemiştik. Öte yandan, petrole bağlı olan plastik ve petrole bağlı kimyasal ürünlerde daha pahalıya mal olacaktır. Kısacası, son 2 yıldır petroldeki fiyat artışı bize 4-5 milyar dolarlık bir ek fatura getirecek görünüyor.Öte yandan, artan petrol fiyatları enflasyona neden olabilir. Nitekim, geçtiğimiz mart ayında üretici fiyatları (yüzde 1,26), özellikle özel imalat sanayi (yüzde 1,54) enflasyonu hızlı arttı. Ancak bu geçici olacaktır. Petrol fiyatları böyle giderse Türkiye nasıl etkilenir? Dünyada canlanma eğilimi yavaşlar. Özellikle de ABDde. Çünkü ABD ekonomisinde bireylerin benzin fiyatlarına çok duyarlı olduğu biliniyor. Zaten petrol fiyatlarının yarattığı enflasyonist baskı orada da ortaya çıktı. Ancak ABD Merkez Bankası FED faizleri daha hızlı yükseltirse, durgunluk büsbütün belirginleşir. Bu nedenle Greenspanin faizleri yavaş yükseltmeye özen göstereceği düşünülmeli. Dünya ekonomisini nasıl etkiler? Yıllar Petrol İthalatı (bin dolar)1994 2.432,1331995 2.917,1751996 3.415,9171997 3.194,1451998 2.083,8591999 2.754,9392000 4.208,2602001 3.877,9532002 4.087,5972003 4.776,5342004 T 6.400,0002005 T 10.000,000 hgunes@milliyet.com.tr
