Birincisi, Türkiye'nin petrol ithalatı giderek artıyor. Bu artış da sadece tüketimden değil, fiyatlardan kaynaklanıyor. Ödemeler dengesini de olumsuz etkiliyor. Aşağıdaki tablodan gözlendiği üzere, 1998 yılında petrol ucuzken fatura düşükmüş. 2000'de fiyatlar yükselince ödemeler dengesine zarar verdiği gibi, 2001 kriziyle tüketim, dolayısıyla da fatura düşmüş. Sonrası malum hikâye: Irak Savaşı'yla beraber fiyatlar artınca fatura da patlamış. İlk 6 aylık petrol faturası 3.8 milyar dolar. Demek ki, tüketim aynı kalsa yıl sonunda fatura fiyat artışlarıyla 10 milyar doları bulacak. Bu da geçen yıla göre 3.5 milyar dolarlık bir ek yük demek. Ancak artan petrol fiyatlarının diğer mallara da etkisi var. Mesela toplam mineral yakıt ithalatımız (doğalgaz dahil) 2004 yılında 12 milyar dolardı. Yıl sonunda bu fatura olasılıkla 20 milyar dolara dayanacak. Yani ek enerji faturası en az 8 milyar doları bulacak. Petrol fiyatları 70 dolara dayandı. Nitekim önceki gün de TÜPRAŞ, çıkış fiyatlarına neredeyse yüzde 10'a yakın zam yaptı. Kısa vadede petrol fiyatlarının düşmesi beklenmiyor. Düşüş ancak orta vadede beklendiğine göre, kısa vadedeki ekonomik etkilerin hesaplanması gerekiyor. 1994 2.432,1331995 2.917,1751996 3.415,9171997 3.194,1451998 2.083,8591999 2.754,9392000 4.208,2602001 3.877,9532002 4.087,5972003 4.776,5342004 6.400,0002005 10.000,000 Petrolden etkilenen çeşitli kimyasal ürünleri de dikkate aldığımızda en az 1 milyar dolarlık ek yük daha var. Yani petrol fiyatı bu düzeyde kaldığı takdirde 9-10 milyar dolarlık bir ek yükü gözüküyor.İşin bir de enflasyon boyutu var. Yılın ikinci yarısında üretici fiyatları (belki de bir kur düzeltmesinin de ek etkisiyle) daha hızlı artabilir. Bunun TÜFE'ye yansıması daha düşük ve daha geçici olsa bile, petrol fiyatları bu düzeyi de aşarsa, kalıcı etkiler bırakabilir.Artan petrol fiyatları, piyasaya yansıtıldıkça durgunluk kaçınılmaz hale gelecektir. Bunun belki ABD'de olduğu gibi tüketici güveni üzerinde birebir etkisi olmayabilir. Ama kuşkusuz bu fiyatların gerek tarımda, gerekse imalat sanayiinde ciddi bir hasar yaratacağı düşünülmelidir. Nihayet, dar gelirliler artan ulaşım bütçeleriyle olumsuz etkileneceklerdir. Gelir dağılımındaki adaletsizlik artacaktır.Kısacası, artan petrol fiyatı bizi bozacaktır. Umarız düşüş uzamaz, çabuk gelir. Petrol ithalatı (Bin $) hgunes@milliyet.com.tr
