Paradan altı sıfır atılınca bazıları yuvarlama etkisiyle enflasyonun kıpırdayacağını düşünüyordu. Oysa hiç de öyle olmadı. Kimileri hâlâ, şu andaki paralel sistem sona erince, bunun oluşabileceğini savunsa da, pek gerçekleşmeyecek görünüyor. Çünkü önemli olan, paranın kaç sıfır taşıdığı değil, ne ölçüde gereksiz paranın tedavüle çıktığı. Bu yıl paradan altı sıfır atılmasına ne kadar sevindiğimi anlatamam. Turizm sektörü Türkiye'de gelişti. Yabancılar oluk oluk akıyor. Ve ilk defa kendi paramızdan utanmıyorum. İnsanlar rahat rahat hesaplarını yapabiliyorlar. Bir zamanlar bol sıfırlı para kullanmış İtalyanlar bile paramıza bakıp gülümsüyorlardı. Tek biz kalmıştık bu ucube para sistemiyle. Paradan sıfır atılınca büyük paralardan kurtulacaktık. Pek kurtulamadık. Merkez Bankası her banknotun aynı renginden yeni para çıkararak geçişi epeyce kolaylaştırdı. Gençler olsun, yaşlılar olsun para birimleri arasında şaşıran çok az kişi oldu.. Öte yandan küçük paralar, özellikle madeni paralar çoğalacaktı. Bu bir anlamda gerçekleşti. Artık daha çok bozuk para cebimize giriyor. Ama hâlâ erkeklerin çoğunun bozuk para cüzdanı yok. Yani cepler artık şakırdıyor. Malum, 3 aşamalı bir tanıtım kampanyası tasarlanmıştı. Geçiş öncesi eylül ve ekim aylarında farkındalık yaratılacak, sonra banknotlar tanıtılacak ve bilgi verilecek, nihayet geçişle birlikte yine iki ay daha bilgi verilecekti. Aynen uygulandı. Aşağıdaki grafikte de görüldüğü gibi, 1,5 ay içinde tedavüldeki paranın yarısı YTL'ye dönüştü. Nisan sonunda YTL tüm paraların yüzde 80'ini, şu anda da yüzde 91'ini oluşturur hale geldi. 3 büyük kupürde adet olarak değişim oranı yüzde 90'a ulaştı, fakat 1 milyon ve 500 bin TL'de oran yüzde 70'i bulmadı. Tıpkı madeni paralarda olduğu gibi, düşük değerli kupürlerde yeni para birimine dönüş yavaş gerçekleşiyor. YTL'ye geçişten bu yana madeni paralar 4 kat arttı. Bunun yüzde 20'si eski, gerisi ise artık yeni madeni para. Şu anda emisyonun yüzde 3'e yakını madeni paralardan oluşuyor. Oysa YTL öncesi bu yüzde 1 kadardı. Yani bozuk paralar giderek sistemde artıyor. Gerçi AB'de bozuk para ortalaması yüzde 5,2. Bir başka deyişle daha epeyce yolumuz var. Şaşıran az Kısacası, paradan 6 sıfır atılmasıyla çok şey oldu. Ancak halk YTL'ye milyon demeye devam ediyor. Anlaşılan yıllar boyu "milyon" sözcüğü dilimize adeta bir para birimi gibi nakşedilmiş. "Beş milyon" demek, "beş lira" anlamına geliyor. Bu hem bir geçiş kolaylığı, ama aynı zamanda da geçişi idare etmenin yolu. Üstelik cebinden 5 YTL çıkaran bir kişi "Al sana beş milyon" diyor. Demek ki, önemli olan YTL'nin cisimsel olarak ne kadar dolaşıma sokulduğu değil, ağızlarda ne kadar yeni bir para birimi olarak telaffuz edildiği. Belki bu da zamanla geçer. Ama bu konuda da bir bilgilendirme kampanyasına ihtiyaç olduğu kesin. 'Milyon' diyorlar hgunes@milliyet.com.tr
