Fırtına henüz dinmiş sayılmaz

Salı akşamı ABD Merkez Bankası FED kısa vadeli gösterge faizini (yani piyasalara borç verme faizini) 75 baz puan indirdi; böylece faiz yüzde 2.50 oldu. Oysa piyasaların beklediği indirim 100 baz puandı (yani yüzde 1). Buna rağmen piyasaların morali düzeldi ve borsa yükseldi.
Çünkü dün iki büyük yatırım bankasının ilk 3 aya ilişkin bilançoları, beklenenin aksine, oldukça olumlu açıklandı. Ne Goldman Sachs ne de iflasın eşiğine geldiğine dair sık sık adı geçen Lehman Brothers’ın batma riski içinde olmadığı anlaşıldı.
Bu gelişmeler de gösteriyor ki, ortada müthiş bir güvensizlik ve belirsizlik var. Anlaşılan şu anda ABD’de yaşanan sıkıntının nedeni faizlerin yüksekliği ya da kredi maliyetleri değil. Asıl sorun, piyasalarda güvenin aşınması ve mali sistemin sistemik olarak çökmesinden korkuluyor. Bu nedenle FED ve ABD Hazinesi’nin önümüzdeki günlerde ele alması gereken önlemlerin bunlara odaklanması şart.

Etkileri zaman alacak
ABD’de faizler bir hayli indi. Ancak para politikasının gevşetilmesinin iki yönü olduğu unutulmamalı. Birincisi, bunun ekonomik canlılık getirmesi zaman alacaktır. Bu da yaz aylarından önce olmaz.
İkincisi, gevşek para politikası aynı zamanda küresel likiditeyi hızla artıracağından hem ABD içinde (artan emtia fiyatlarının da desteğiyle) enflasyonist etkiler yaratacaktır, hem de dünyada yeni köpükler yaratacaktır. Yani emtia fiyatlarında artışlar sürebilir. Petrol, altın ve tarım ürünlerindeki fiyatlar artmaya devam edebilir.
Türkiye’ye dönersek; dün piyasalar coşku içinde açıldı. Ama dikkat edilirse bu coşku önceki günün New York borsasında yaşanan coşkudan çok daha sınırlı kaldı. Yani Türkiye diğer ülkelerden daha az umut veriyor, ya da daha riskli görülüyor.
Bunu da iki bakımdan haklı buluyoruz. Birincisi, Türkiye ekonomisinin çok önemli bir kırılganlığı var. Cari açığı çok yüksek ve böylesi bir küresel mali yapıda bunun finansmanı kolay değil. İkincisi, TSK sınırlarımızda terörle mücadele ederken, şimdi bir de iktidar partisinin kapatılması için dava açıldı.
Bunlar elbette siyasal istikrarı ortadan kaldıran gelişmeler. Bu koşullar altında mali piyasalarda kimi günler olumlu gelişmeler gözlense de, orta vadede doğrultunun yukarı olmayacağı söylenebilir.

Paltolarınızı giyin
Böylesi bir ortamda Türkiye’de MB’nin faizleri düşürmesi elbette kolay değil. Zaten düşürürse kendini ayağından vurmuş olur. Çünkü dünyada likidite daralırken faizleri göreli olarak düşürmek içeriye giren sermayeyi caydıracaktır. Yahut da çıkışlar hızlanacaktır. Hele enflasyon hedefinin çok uzağındayken bu hiç de akıllıca olmayacaktır.
Bununla beraber, kimse kriz beklememeli. Krizi oluşturacak unsurlar Türkiye ekonomisinden ayıklandı. Üstelik artık hiçbir meslektaşımız aymazlık içinde değil. Birçok ekonomist riskleri önceden ikaz ediyor.
Bununla beraber, AKP iktidara geldiğinde dünyada meltem rüzgârı esiyordu, şimdi ise fırtına dinmiyor. (Yine dün öğleden sonra bazı Avrupa bankalarının batacağı söylentisi çıktı; Avrupa borsaları inişe geçti) Öte yandan o zaman Türkiye’de kırılganlıklar çok azdı. Şimdi ise çok fazla. Kısacası, paltoların giyilme ve şemsiyelerin açılma vakti geldi.