Dış açık finansmanında sıkıntı olabilir

Gösterge Raporun içeriğine şaşırmadık tabii. Malumu ilan etmekten başka bir şey değil. Şaşırdığımız, bir finans kuruluşunun ilk defa bir riski ikaz etmesi. Çünkü malum, finans sektörüne bir riski işaret ettiğinizde hemen yaftayı yapıştırırlar: Felaket tellalı!Öteden beri yazıyoruz; 2008'in finansmanı sanıldığı kadar kolay olmayacak. Hele 2009 yılında işler daha da zor olacak. Çünkü hem petrol fiyatları nedeniyle dış açık giderek büyüyor, hem de dünyada para bolluğu sona eriyor. Kısacası, petrol fiyatları yeniden 40-45 dolar mertebesine inmeden büyüyen bu cari açığı ilelebet finanse etmek olanaksız. Geçen hafta sonu yatırım kuruluşu Raymond James bu yıl dış açığın finansmanında yaşanabilecek sorunlara işaret eden bir rapor yayımladı. Hem şaşırdık, hem de şaşırmadık. Konuyu açalım. 2007 yılında 38 milyar dolarlık dış açık oluştu. 20 milyar dolar kadar net doğrudan yatırım çekildi. 700 milyon dolar kadar net portföy yatırımı ve 30 milyar dolar kadar da net kredi alındı. Bunların toplamı 50 milyar doları buluyor. 12 milyar dolarlık rezerv takviyesini ve 400 milyon dolarlık net hata noksanı bir kenara koyarsak, 38 milyar dolarlık finansman kaynağı ortaya çıkmış oluyor. Şimdi burada kritik 3 gelişme var:1) Portföy yatırımlarının artık pek önemi kalmadı. Üstelik 2008 yılında belki de net olarak portföy yatırımı çıkışı yaşanacak. 2) Doğrudan yabancı sermayenin de sürdürebilirliği pek yüksek değil. Kaldı ki, bu yıl olduğu gibi, her yıl 22 milyar dolar çekmek olanaklı da değil. Hem dünyada para olanakları azalıyor, hem de özelleştirecek, ya da yabancıya satacak malımız kalmayacak.3) Geçen yıl bankalar yurtdışından net olarak sadece 800 milyon dolar kullanırken, özel kesim 32 milyar dolara yakın kredi kullanmış. Bu da küresel likiditenin paçalardan damladığı bir ortamda ortaya çıkmış. Oysa ortam değişmekte olduğuna göre Türk özel kesimi bu büyüklükteki imkânı bulamayacak. Peki o zaman ne olacak? Olasılıkla bu kurda bir hareketlilikle sonuçlanacak. İşte kaçınılmaz bir gerçek. Gelin 2008'in olası tablosuna bakalım: Raymond James'in iki tahmini var. Biri 51 milyar dolarlık açık, diğeri de 45 milyar dolarlık. Dünyada durgunluk egemenleşir ve eğer dış açık azalırsa, 10 milyar dolar doğrudan yabancı yatırımı ve 20 milyar dolarlık net krediyle bile iş kotarılamıyor. Merkez Bankası'nın 13 milyar dolarlık rezervini eritmesi gerekiyor! 51 milyar dolar korkunç olur Dünyada canlılığın sürdüğü ama dış açık konusunda daha karamsar olan senaryoda ise petrol fiyatlarının giderek artacağı ve 51 milyar dolarlık açığa neden olacağı varsayılıyor. Bu durumda mutlaka 4 milyar dolarlık portföy yatırımına gerek bulunuyor. Dahası, dış kredilerin 25 milyar doları ve doğrudan yatırımların da 20 milyar doları bulması gerekiyor. Bizim senaryomuza göre, 47-48 milyar dolarlık bir dış açık görünüyor. 18 milyar dolar net yabancı sermaye, 22 milyar dolar da net kredi bulunur. Fakat 2008 yılında portföy yatırımlarında durağanlık değil, çıkış hesaplanmalıdır. 6-7 milyar dolarlık bir çıkış da 14 milyar dolar kadar eksik finansman yaratır. İşte bu da kurda bir hareketlilik oluşturur... Ne zaman mı? O da başlı başına ayrı bir makale konusu. hgunes@milliyet.com.tr Durgunluğun sonucu