Akşamcılık zengin işi oldu

Bizde akşamcılık diye bir kavram vardır. Ama bizim akşamcılar 70’li yıllarda parlatmak için aslan sütü (rakı) bulamıyordu. 1994 yılında Yeni Yüzyıl gazetesindeki köşemde rakının özelleştirilmesini önermiştim. Aradan 10 yıl geçti ve rakı özelleşti.
Bu fikir bana Yunanistan’ı ziyaret ederken çok cazip geldi. Yunanistan’da o denli marka bolluğu ve rekabet vardı ki. Bu, kalite doğuruyordu. Üstelik çok farklı tatlar tadılabiliyordu.
Ayrıca, dünyanın hiçbir ülkesinde devlet vatandaşına zarar verecek maddeleri üretip satmamalıydı. Kuşkusuz denetlemeli. Ama sigara ya da içki üretiminde devletin ne işi olabilir ki? Kaldı ki, bu nedenle sigara ve alkole karşı kampanya uzun süre yapılamadı.
Rakı ve onun yanı sıra daha birçok Tekel içkisi özelleşti. Ve hemen hepsi daha etkin bir pazarlama stratejisi gütmeye başladı. Şişeler değişti. Sunum, kalite ve farklı lezzetler kavramı ortaya geldi. Kısacası hayallerim gerçek oldu.

18 marka oldu
Eskiden Yeni, Klüp ve Altınbaş rakıları vardı. El altından da Tekirdağ rakısı bulunabilirdi. Tabii Tekel’de tanıdığınız varsa. Şimdi ise Efe Rakı, Efe Yaş Üzüm, Çilingir, Sarı Zeybek, Kara Efe, Burgaz, Ata Rakı, Rakı Turka, Mercan, Fasıl, Fasıl Yaş Üzüm, Yeni, Tekirdağ, Tekirdağ Altın Seri, İzmir, Altınbaş, Kulüp ve Yekta Rakı diye tam 18 marka akla geliyor. Tabii hepsinin de fiyatı farklı. Hatta kimi yüzde 50 daha pahalı. Fakat rakının şişesi 35 YTL demek, birçok akşamcı için neredeyse ölüm demek. Çünkü her akşam 35’lik değil de, 20’lik bile içse 10 YTL rakı parası tutar. Yani aslan sütünün maliyeti ayda 300 YTL’ye gelir. Bu da asgari ücretin yarısından fazla.
Hayallerim gerçek oldu da, o günkü kaygım da beraberinde geldi. Rakı pahalılaştı. Oysa rakı adeta bir ulusal içki. Türk kültürünün bir parçası. Bir ülkede ulusal içkiler bu denli ağır vergilendirilmemeli. Öte yandan, eski ve egemen markaların fiyat üzerindeki gücü de kaçınılmaz. Ama farklı markalar doğduğundan ve hele yaş üzüm konusu gündeme geldiğinden rekabet artık daha kolay. Bir de devlet buna yardımcı olsa.

Viski ucuzlayacak mı?
Aslında dünyanın hemen her yerinde alkollü içkiler ağır vergilere tabi olur. Fakat bir şişe rakı eğer viski gibi pahalı hale gelirse bu sefer Chicago filmlerindeki gibi kaçakçılık başlar. Mafyalar oluşur.
Yunanistan’da uzo Yunanistan’ın ulusal içkisi sayıldığından vergiler diğer içkilere göre daha düşük. Türkiye’nin de benzer bir stratejiyi güderek rakıyı tescil ettirmesi gerek. Ancak Türkiye’de rakı piyasasını ele geçiren yabancı firmalar bu vergilerin indirilmesini istemiyor. Bu üreticiler kendilerini anlatırken rakı ve viskide vergi düşerse rakıdan viskiye kayış olacağını, bu nedenle mevcut durumun korunmasını istiyor.
Şu anda rakı üzerindeki vergiler viskinin yarısı kadar. Üreticilerin istediği olursa viski ülkemizde rakı kadar ucuz olacak. O zaman da bizim akşamcılar viskici olacak. Bir zamanlar viski içeni kalantor sayardık. Bu kalkmış olacak. Tek değişen, beyaz peynirciler zarar edecek, lahmacuncular kazanacak!