Önce güvenliğimiz
Terörle mücadelenin, sınırları korumanın bir faturası var. Bu fatura, büyük fatura. Güvenlik güçlerinde sorumluluk taşıyanlar bu uğurda canlarını veriyorlar.
Halkımızın da faturanın parasal bölümünü karşılamasından, terörle mücadele ve sınırları korumak için yapılan ve yapılacak harcamaları karşılamasından doğal bir şey olamaz.
Her gün TV’lerde izliyoruz, gazetelerde okuyoruz. Uçaklar, helikopterler, insansız hava araçları uçuyor. Tanklar sınırda tozu dumana katarak manevra yapıyor. Silahlar mermi yakıyor.
Büçenin anlamı
Bütün bunların bir faturası var. Bu faturayı Hazine ödüyor. Hazine’nin “Ödenek yok. Silah alamayız. Benzinleri, bombaları, mermileri fazla harcamayın” demesi mümkün değil. 2018 yılı bütçesinin finansmanı için getirilen yeni vergileri, 2018 yılı bütçe açığını ve bütçe açığını kapatmak için Hazine’nin artan borçlanma gereğini tartışırken, bu “olağan dışı” durumu ve harcamaları dikkate almak gerekir.
Bütçe, bir yıl boyunca devletin nerelere, ne kadar harcama yapacağını, bu harcamaları karşılayabilmek için halktan ne kadar para toplayacağını, toplanan paraların yetmemesi durumunda ne kadar borçlanılacağını gösteren belgelerdir. Bir bakıma iktidarın, gelecek bir yıllık icraatının ana çizgilerini gösterir.
2018 bütçesinin temel büyüklükleri, geçen hafta açıklanan 2018 - 2020 Orta Vadeli Program ile Mali Planı’nda yer alıyor.
Cari fiyatlarla 2018 GSYH (Milli gelir) tahmini 3.4 trilyon TL. Cari fiyatlarla önümüzdeki yıl milli gelirimiz %13.5 (sabit fiyatlarla %5.5) artacak. Milli gelir %13.5 artarken, 2018 bütçesinin harcamaları %13.2, gelirleri %13.8 artacak.
Bütçe gelirleri bütçe harcamalarını karşılayamadığı için bütçe açık verecek. Bütçe açığı 2017 yılına göre %6.8 artarak 66 milyar TL’ye ulaşacak. Hazine bu açığı iç borçlanma ile kapatacak.
2018 yılında devletin hangi harcamalarının ne kadar artacağını, 2018 Yılı Bütçe Kanunu taslağı açıklandığında öğreneceğiz. Ama 2018-2020 Mali Plan’a ek tablolardaki ödenek tavanları, hangi harcamaların ne kadar artacağının işaretini veriyor.
Savunma harcamaları
Ödenek tavanları Milli Savunma Bakanlığı’nda %41, Jandarma’da %42, İçişleri Bakanlığı’nda %25, Emniyet Genel Müdürlüğü’nde %18, Milli İstihbarat Başkanlığı’nda %17 artırılmış durumda.
Terör ve sınır güvenliği belaları yokken en büyük ödenek artışları Milli Eğitim Bakanlığı ödeneklerinde görülürdü.
Bütçe büyüklüklerindeki değişim, öncelikle bütçe gelir - gideri ve vergilerin milli gelire oranındaki değişimden izlenir.
Basit anlatım ile bu durum şöyle: Devletimiz, 2018’de milli gelirin %22.1’i büyüklüğünde harcama yapmaya niyetli. Bunun için para bulmak zorunda. Milli gelirin %17’4’ünü vergi olarak halktan toplayacak. Vergi dışı kaynaklardan milli gelirin %2.8’i kadar para bulacak. Gelirler gideri karşılayamayacağı için milli gelirin %1.9’u kadar da borçlanacak.
2018’in özelliği var...
Tekrarda yarar var. 2018 bütçesinin özelliği, terör ve sınır güvenliği konusundaki olağan dışı harcamalara kaynak bulunması zorunluluğudur.
Normal dönemlerde bütçe, devlet eliyle milli gelirin ülke ve halk yararına dağılımına imkân verir.
Şimdilerde devlet sanayi yatırımlarına kaynak aktarmıyor. Alt yapı yatırımları için para harcıyor. Bunun dışında en önemli harcama kalemler sosyal harcamalar.
İyileştirme...
Eğitim, sağlık, adalet harcamaları, tarım destekleri. Bütçe ile gelir dağılımını düzeltmeye imkân yok ama bütçe ile sosyal güvenlik konusunda iyileştirmeler sağlanabiliyor. Fakirlikle mücadele imkânı var.
2018 bütçesi için getirilen vergi artışlarını, bütçe harcamalarındaki dağılımı, günümüzün en önemli sorununun terörle mücadele ve sınır güvenliği olduğunu dikkate alarak değerlendirmeye mecburuz.
