Okullar açılırken öğrenci taşıma hizmeti veren minibüsler; (1) güvenlik, (2) taşıma ücreti nedeniyle gündeme gelir.
Bizde minibüslerle yapılan okul taşımacılığı giderek önem kazandı.
1) Devlet her köye bir okul ilkesinden vazgeçti. Şimdilerde “taşımalı eğitim” denilen bir sistem içinde köy çocukları bölge okullarına taşınıyor. Taşıma, minibüslerle yapılıyor. Faturayı devlet ödüyor. Milli Eğitim Bakanlığı’nın, 1989 yılında başlattığı taşımalı eğitim kapsamında 2015 - 2016 eğitim öğretim yılında taşınan ilkokul, ortaokul ve orta eğitim öğrencilerinin sayıları 1 milyon 290 bine ulaştı.
2) Eskiden şehirler küçücükken mahalle okulları vardı. Şimdilerde şehirler büyüdü. Öğrencilerin yürüyerek okula gitme şansları kalmadı. Öğrenciler ya toplu taşıma hizmetinden yararlanıyor ya da okul taşımacılığı yapan minibüslerden yararlanılıyor. Minibüslere okulun uzaklığına göre ücret ödeniyor.
40 km. uzaklıktaki okullara öğrenci taşıyan servisler var. Türkiye genelinde 40 bin minibüsün öğrenci servisinde çalıştığı belirtiliyor.
Talep artıyor...
Öğrenci taşımacılığı ülke genelinde minibüs talebini artırdı.
Ne var ki minibüsler sadece öğrenci taşımıyor. İşyerlerinde çalışanların (1) Köy ve şehir bağlantısında, şehirler içi ulaştırmada “dolmuş” olarak hizmet veriyor. (2) Kamu ve özel sektör çalışanları için “personel servisi” adı altında taşımacılıkta kullanılıyor
Minibüs; trafik kanununda sürücüden başka 8 - 14 koltuklu, Trafik Yönetmeliği’ndeyse sürücü dahil 9 - 15 koltuklu yolcu taşıtı olarak tanımlanıyor.
Türkiye’de trafiğe kayıtlı 470 bin minibüs var. Bunların 90 bini İstanbul’da, 25 bini Ankara’da, 15 bini İzmir’de.
Minibüsçülük bir meslek haline geldi. Esnaf derneklerine kayıtlı esnafların ilk sırasında 166 bin bakkal ve büfeci esnafı geliyor. İkinci sırada 111 bin minibüsçü var. Taksici esnaf sayısı 77 bin ile 5’inci sırada.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin açıklamalarına göre İstanbul’da yaklaşık 50 bin kayıtlı servis minibüsü bulunuyor. Bunların yaklaşık 15 bini okul servis taşımacılığı, 35 bini ise personel servis taşımacılığı yapıyor.
Toplu taşıma payı
Öğrenci ve personel taşımacılığı yapanlara ek olarak İstanbul’da 7 bin minibüs dolmuş hizmeti veriyor. 150 dolmuş hattında yolcu taşıyor.
İstanbul’da taksi sayısı 18 bin iken, dolmuş yapan minibüslerin, öğrenci ve personel taşımacılığı yapan minibüslerin sayıları 60 bin olunca, şehir içi trafiğinde minibüslerin ağırlığı öne çıkıyor. Minibüsler hem trafikteki yükleri, hem de servis beklerken yol kenarlarında park etmeleriyle şehir trafiğinde tıkanıklığa yol açıyor.
İstanbul’da her gün taşıma hizmetlerinden toplam 13 milyon kişi yararlanıyor. 13 milyon yolcunun 2 milyonunu dolmuş yapan minibüsler, 2.5 milyonunu personel servisi yapan minibüsler gerçekleştiriyor. (2016’da metro 2 milyon, taksiler 1.6 milyon yolcu taşıdı.) Öğrenci servisleri hariç İstanbul’da toplu taşımadan yararlananların üçte birini minibüsler taşıyor.
Türkiye’de 4 firma minibüs üretiyor. 2016’da 44 bin minibüs üretildi, 34 bini ihraç edildi, yurt dışından 20 bin minibüs ithal edildi. Minibüs pazarı büyük bir pazar. Giderek daha da büyüyor.
