Manda sütüne talep artıyor

Milliyet Ekono-mi’de 2012 yılı sonunda yayımlanan ‘Afyon manda kaymağı sizlere ömür’ başlıklı yazınızı okumuştum. Babamla birlikte manda kaymağı üretiyoruz. Hem de katıksız. ‘Sizlere ömür’ dediğiniz gibi lüle kaymak” diye bir mesaj alınca, mesajı gönderen Lale Gündüz’ü aradım. Elektrik mühendisi bir genç kızımız. Otuz yaşında. Elektrik mühendisi kocası ve 4 yaşında bir kızı var.
Çocuğu olduğunda bir süre elektrik mühendisliği işine ara vermiş. Babası, “Bana yardım edersen manda kaymağı üretiriz” deyince, babasıyla birlikte manda kaymağı işine girmiş. Seyrantepe’deki imalathanede ürettikleri manda kaymağını ve yoğurtları “Nev-i Beyaz” markasıyla pazarlıyor.
Babası Mehmet Fidan, Sivaslı. 1976 yılında 3 kardeşiyle İstanbul’a gelmişler. Sapanca ve Kemerburgaz’daki besicilerden inek sütü toplayarak, Fidan Yoğurt markası ile yoğurt, krema, tereyağı üretmeye başlamışlar. Bir süre sonra her kardeş başka işe yönelmiş. Mehmet Fidan yoğurt işini sürdürürken, manda sütünün ve manda kaymağı ile yoğurdunun daha fazla ilgi gördüğünü fark etmiş.

Manda sütü pahalı
Kemerburgaz’da Pirinçli Köy’de süt inekçiliği yapan bir çiftçiyle anlaşmış. Şimdilerde inek çiftliğinde kendine ait 45, çiftçiye ait 70 dolayında mandaların sütünü değerlendiriyormuş.
Mehmet Fidan’ın kızı Lale Gündüz diyor ki, ”Önceleri sadece pazarlamayla uğraşıyordum. Şimdilerde babama her işinde destek veriyorum. Kendi mandalarımızın sütü yetmiyor. Çiftlik sahibinin sütünü de litresi 6.50 TL’den satın alıyoruz. Bir manda günde 6-7 litre, en fazla 10 litre süt verir. Manda sütünün katkısız kullanılması önemli. 8-9 litre sütten 1 kg lüle kaymak çıkar. Biz günde 25 kg kadar kaymak üretiriz. Kilosunu 70 TL’den İstanbul’daki belli muhallebiciler ile lokantalara satarız. Kaymakta kullanılan süt yağını muhafaza eder. O sütü de inek sütüyle karıştırarak yoğurt yaparız.”

Manda sayısı artıyor
Lale Gündüz’ün anlattığına göre, İstanbul çevresinde Trakya’ya kadarki alanda şimdilerde manda besleyenlerin sayıları artmış. Manda sütüyle kaymak ve yoğurt yapan çok sayıda küçük işletme varmış. İnek sütünün litresi 2 TL’ye satılırken manda sütü 7.5TL’den satıldığı için manda beslemek kârlı hale gelmiş.
1970’lerde manda varlığı 1 milyon iken, manda sütüne ilgisizliğin ve manda beslemedeki güçlüğün etkisinde manda sayısı 90 binlere inmişti. Tarım Bakanlığı verilerine göre, şimdilerde 135 bin mandamız var. Yılda 55 ton manda sütü elde ediliyor.
Devlet manda besleyenlere manda başına ve yavru başına destek ödemesi yapıyor. Manda sütünde inek sütüne göre daha fazla kalsiyum, demir, çinko ve vitamin var. İnek sütüne göre kolesterol etkinliği yüzde 30 daha düşük.