Doların ateşini söndürmeliyiz
Dolar kurunda 4 TL için daha çok erken. Peki ne oldu da dolar gece yarısı bir anda 4 TL oldu. Dolardaki 4 TL’lik fiyat normal bir yükselme değildir, arkasında sebebi meçhul bir deprem var.
Gece yarısı dolar fiyatının tarihi zirveyi test ederek 4.03 TL’ye yükselmesi “normal bir yükselme” değildir. Büyük olasılıkla otomatik, “al-sat” programlarının etkisinde oluşan bir gelişmedir. Piyasayı bilenler, Uzakdoğu’daki bir yatırımcının pozisyon ayarlamasına bağlı kısa dönemli bir alım operasyonu ile fiyatın yükselebileceğini, fiyatın daha sonra eski çizgisine inebileceğini belirtiyorlar. Fiyatın 4.03’e tutunamaması, gün içinde 4 TL’nin aşağısından işlem görmesi, bu olasılıkları açık olarak gösteriyor. Dolar 12 Mart tarihinde 2.87 TL iken, 22 Mart tarihinde 3.96 TL’ye yükselmişti. Cuma gece yarısı saatler yeni günü gösterdiğinde dolar 3.96 TL iken, 01.30’da dolar fiyatı birden 4.03 TL oldu. Ama fiyat 02.10’da, 3.97 TL’ye düştü. Sabah dolar gene bir önceki günün fiyatına geriledi, 3.96 TL oldu.
Önceki düzeltme...
Normal olarak, dolar fiyatının şu günlerde, 3.96 TL’ler yerine 3.85’lerde olması beklenirdi. Doları 3.85’lerin üzerine zıplatan gelişmeler “kabullenilmiş durumda” ama “yurtdışından esen rüzgarlar” doların fiyatının gerilemesine imkan vermiyor. Tersine artmasının önünü açıyor.
Amerikan kredi dereceleme (not) kuruluşu Moody’s’in not kırması, cari açığın büyük çıkması, enflasyonun yüksek olması fiyatlandırılmış iken, dış rüzgarlar esmeye başladı. ABD Başkanı Donald Trump’ın politikaları, doların değerindeki değişim, “Dünya Korku Endeksi”nin artması ve Türkiye’nin kredi risk priminin yükselmesi, elbette bizim kontrolümüz dışında.
Türkiye’nin Kredi Risk Primi (CDS) 15 Mart tarihinde 173.49 iken, 21 Mart’a gelindiğinde 176.69 seviyelerini gördü. Şimdilerde ise 199.68’lerde.
Vadesine 1 hafta kala opsiyon fiyatları ile, vadesine en fazla 2 ay kalan opsiyon fiyatlarındaki dalgalanmalar, ‘Korku Endeksi’nden izleniyor. VIX adlı bu endeksteki yükseliş bizim gibi ülkeler için kötü. Endeksin 20’den az olması risk algılarının normal olduğunu, 30’un üzerinde olması risklerde artışı gösteriyor. Korku Endeksi 15 Mart’ta 16.07 idi. 22 Mart’ta 22.11, bir gün sonra 23 Mart’ta 23.34 oldu.
Derdimiz cari açık
Ekonomimizin yumuşak karnı, ‘cari açık.’ Cari açık büyüyor. Büyüyen açığı finanse edebilecek döviz girişi yavaşladı. Cari açık büyüyünce, döviz girişi yavaşlayınca, Türkiye’de sıcak parası olanların ve Türkiye’ye sıcak para göndereceklerin huzuru bozuluyor. Huzuru bozulan sıcak paracılar, alım satımları hızlandırınca bizim döviz fiyatlarında hareket başlıyor. Doların fiyatı beklenmedik zamanda ve miktarda artınca da içerideki piyasa oyuncuları, bırakınız piyasa oyuncularını, genelde ekonomiyi izleyen insanlar “Ne oluyor?” telaşına kapılıyor. Gerçekçi olalım. Dolar fiyatının artışını durdurabilmek için cari açık ve enflasyondaki büyümeyi bir an evvel durdurmalıyız. Üretim ve sanayi yatırımlarını hızlandırmalıyız. Yabancı sermaye girişine ön ayak olmalıyız. Yoksa yurtdışında piyasalar sütliman bile olsa, bizde dolar fiyatı artmaya devam edebilir. O zaman da, 3 aya kadar mı desem, 3 haftaya kadar mı desem dolar gene 4 TL’yi aşabilir. Ama bugün için erken... Dünkü hareketlilik bu yüzden olağan çıkış değildi.
