Kısa ve uzun vadeli borcumuz bize göre büyük, başka ülkelerle kıyaslanırsa endişe verecek büyüklükte değil.
Toplam döviz borcumuz 405 milyar dolar dolayında. Milli gelirimizin yüzde 50’si kadar. AB kriterine göre üst sınır yüzde 60. Ama şimdilerde AB ülkelerinin (28 ülke) dış borçları milli gelirinin yüzde 86.8 oranına ulaştı.
Biz uzun süre büyük cari açık verdik. Cari açığın büyük kısmını dövizle borçlanarak kapattık. Faizin ucuz olması nedeniyle özel sektör bolca döviz kredisi kullandı. Bankalarımız dışarıdan döviz kredisi bularak içeride TL ve döviz kredisi dağıttı. Bütün bunlara rağmen borcumuzun milli gelire oranı başka ülkelere göre düşük.
Şimdilerde (1) Dünyada para hareketleri yön değiştirdi. (2) Türkiye’nin dış piyasalardaki imajı zarar gördü. (3) Dolar fiyatı arttı. (4) İhracatta duraklama var.
Bu borcu döndürürüz
Değişen şartlar genelde kamuoyunda kuşku yarattı. Acaba biz bu borcu ödeyebilir miyiz?
Yazının sonunda yapacağım değerlemeyi başta yapayım. Kısa vadelisini ve uzun vadelisini de öderiz. Yenilerken biraz faiz pahalanır, biraz vade uzar. Ama borç ödemelerini aksatmayız.
Borcun kısa vadelisi de uzun vadelisi de “vadesinde” bütünüyle ödenmez. Bir miktarı ödenir. Kalanı döndürülür. Bugüne kadar döndürdük. Bundan sonra da döndürürüz.
Kaba rakamlarla 405 milyar dolar toplam borcun yüzde 30’u, yani 115 milyar doları kamunun; yüzde 70’i yani 290 milyar doları özel sektörün borcu.
Özel sektörün borçlarının kabaca 110 milyar dolarlık kısmı da kısa vadeli borç. Bunun da 75 milyar doları bankaların kısa vadeli borcu.
180 milyar dolarlık özel sektör borcu uzun vadeli. Bunun da 95 milyar dolarlık bölümü banka ve finans kuruluşlarının borcu.
Özel sektörün kısa vadeli borçlarının büyük bölümü yabancı ticari bankalara olan borçlar.
Özel sektörün uzun vadeli borçlarının büyük kısmı gene yabancı bankalara olan borçlar. Yerleşik bankaların yurtdışı şubelerine 25 milyar borç var. 30 milyar dolarlık tahvil borcu var.
Borçlar dolar ağırlıklı
Uzun vadeli döviz borcunun 110 milyar dolarlık kısmı dolar, 60 milyar dolarlık kısmı euro cinsi borç.
Özel sektör 180 milyar dolar dış borç nedeniyle Avrupa ülkelerine 100 milyar dolar borçlu.
Avrupa ülkelerine olan borçta İngiltere’ye olan borç 24 milyar dolar, Almanya’ya 20 milyar dolar.
ABD’deki finansal kuruluşlara olan borç 19 milyar dolar.
Doğu’daki petrol zengini ülkelerden Bahreyn’e 11 milyar dolar, Birleşik Arap Emirlikleri’ne 3 milyar dolar borç var. Kuveyt, Suudi Arabistan ve Azerbaycan’a olan borçlar birer milyar dolar dolayında.
Türkiye’ye döviz kredisi Avrupa ülkelerinden geliyor. Bu nedenle borcun ağırlığını bu ülkeler taşıyor.
