Demir fiyatları neden arttı?

Bugüne kadar domates, biber fiyatının artışı ekonomi gündeminin başına otururdu. Ramazan öncesi pide fiyatlarını tartıştık. Şimdi de inşaat demiri fiyatlarındaki artışı tartışıyoruz.

Ankara Ticaret Odası Başkanı’nın dünkü açıklamasına göre ocak ayı başında tonu 1.830 TL’den satılan inşaat demirinin fiyatı 2.155 TL’ye kadar yükseldi.

Ülkede inşaat demirinden bol bir şey yok. O kadar bol ki ucuz ucuz ihraç ediyoruz. O halde fiyatlar neden arttı?

Türkiye Çelik Üreticileri Derneği, üretimi de talebi de değerlendiren çatı kuruluş. Dernek yetkililerinden öğrendiğime göre, inşaat kesimi 15 Nisan oylamasına kadar işleri yavaşlatmış. Siparişleri kesmiş. 15 Nisan’dan sonra inşaat kesimi, işlerin kısa sürede açılacağı beklentisiyle demir satın almaya başlamış.

Yılbaşından 15 Nisan’a kadar iç talepteki daralmaya göre üretimi yavaşlatan demir üreticisinin elinde stok olmadığından talep karşılanamaz olmuş.

Türkiye Demir Çelik Üreticileri Derneği yetkilileri bu arz talep dengesizliğinin geçici olduğunu, üretim artışının başladığını söylüyorlar.

Türkiye’de inşaat kesimi yılda 9 milyon ton, ayda 750-800 bin ton dolayında demir kullanıyor.

8. büyük üreticiyiz

Şimdilerde dünyanın bir numaralı üreticisi 822 milyon tonla Çin. Daha sonra 110 milyon tonla Japonya, 88 milyon tonla ABD geliyor. Almanya 43 milyon ton üretimle 7’nci, Türkiye 34 milyon tonla 8’inci sırada. Kişi başı demir çelik tüketiminde Çin 568 kg önde. Almanya 568 kg ile ikinci, Türkiye 442 kg ile üçüncü sırada. Dünya ortalaması kişi başı 236 kg tüketim.

Türkiye’de demir çelik tüketiminin yüksek olmasının nedeni inşaat sektörünün canlılığı.

Türkiye’de 36 milyon ton üretimin 24 milyon tonunu elektrikli ark ocakları, 10 milyon tonunu entegre demir çelik tesisleri gerçekleştiriyor.

Hurdadan demir üreten 20’ye yakın kuruluşumuz var. Bunlar, yurt dışından hurda demir çelik getirir, içeriden hurdaları toplatır. Bu hurdaları elektrik kullanarak eritir. Çubuk haline getirir. Hurdayı elektrikle eriterek çubuk haline getiren tesislere “Elektrikli Ark Ocakları” denilir. (EAO) Bu da bir iştir ama gerçek bir sanayi üretimi değildir.

Gerçek demir çelik sanayii denilince, madenden demir çelik üreten (entegre) tesisler gündeme gelir.

EAO’lar farklı kapasitelerde. Büyük ölçekli, 2 milyon ton ve üzerinde üretim kapasitesine sahip EAO’lar Çolakoğlu, Ege Çelik, Habaş, İçdaş, Kroman, MMK, Tosçelik ve Yolbulan-Baştuğ üretim tesisleri.

EAO’lar demir çelik üretmek için yılda 30.4 milyon ton hurda kullanıyor. Hurda demirin 10.7 milyon tonu yerli, 19.7 milyon tonu ithal hurda.

3 entegre tesisi var

Madenden üretim yapan 3 entegre tesis ise İsdemir, Erdemir ve Kardemir’dir.

Entegre demir çelik tesisleri demir cevherini eriterek demir çeliğe dönüştürüyor. Entegre tesislerin ihtiyacı olan demir cevherinin yarısı yerli cevher, yarısı ithal cevher.

34 milyon ton yerli üretime ek olarak 15 milyon ton da demir çelik ithalatımız var. Toplam arz 49 milyon tona yükseliyor. 18 milyon ton ihracat yapıyoruz. Yurt içi tüketim 31 milyon ton.

İnşaatın türüne göre toplam inşaat maliyetinin % 15 ile % 30 kısmı demir maliyetinden oluşuyor. Bu nedenle inşaat demiri fiyatlarındaki artış inşaat maliyetlerini artırıyor.

Ne var ki inşat demiri fiyatlarındaki artıştan önce de bu yılın ilk 3 ayında inşaat maliyetleri önemli ölçüde arttı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun bina inşaatı maliyet endeksi, ocak-şubat-mart aylarını kapsayan 2017 yılı birinci çeyreğinde, toplamda bir önceki çeyreğe göre %7, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %16.3 ve dört çeyrek ortalamalarına göre %10.3 arttı.

Bir önceki yılın aynı çeyreğine göre işçilik endeksinde %12.6 ve malzeme endeksinde %17.5 artış var.