New York
New York’tayız. Torunum da, dedesi gibi köfte meraklısı. Toruna köfte yapılacak. Karımla en yakındaki markete köftelik kıyma almaya gittik.
Markette çeşit çeşit kıyma var. Hepsinin fiyatı farklı. Yeşil otla beslenmiş, serbest dolanımlı dananın etinden hazırlanmış yüzde 15 yağlı köftelik kıymanın kilosu 60 TL.
Yeşil ot yerine fabrika yemiyle beslenmiş dana etinden hazırlanmış yüzde 15 yağlı kıymanın kilo fiyatı 45 TL’ye düşüyor.
ABD’ye gelirken doları 3.00 TL’den satın almıştık. Burada ağırlık ölçüsü libre (453 gram). Ben ölçüyü önce kiloya çeviriyorum. Sonra kilo fiyatını Türk Lirası’na döndürüyorum.
Biz Amerika’ya gelmeden önce Yeniköy’de Üçler Market’ten dana köftelik kıymayı, kilosu 49.50 TL’den satın almıştık.
Yüzde yüz otla beslenmiş dana kemiksiz parça etin kilosu New York’ta 110 TL dolayında. Külbastılık hazırlanmış dana etinin kilosu 150 TL. Otla beslenmiş kuzunun pirzolası da aynı fiyata satılıyor. Yeniköy’de Üçler Market’te dana kuşbaşı 54 TL, kuzu pirzola 98 TL idi.
Hediye Ünlü’ye telefonla Kadıköy fiyatlarını sordum. Kadıköy’de Kasap Metin’de dana köftelik kıyma 44 TL, dana kuşbaşı 46 TL, kuzu pirzola 85 TL imiş.
Et tavanı deliyor
Türkiye’de yükselen et fiyatlarını dizginlemek için Tarım Bakanı Faruk Çelik tavan fiyat açıklaması yaptı.
Bakan, kıymada tavan fiyatı kilogramı 32 TL, kuşbaşı ette kilo fiyatını 34 TL olarak, yağsız karkas etin tavan fiyatını da 23.20 TL olarak belirledi. Biz New York’ta yarım kilo dana kıymasına 10 dolar karşılığı 30 TL ödedik.
Ailece “balıkseveriz”. İstanbul’da yıl boyu istavrit, yılın hemen tamamında sarıkanat yiyerek balığa şımarmış tüketicilerdeniz.
New York’ta bizim mahallenin marketlerinin balık bölümleri de et bölümleri kadar zengin. Adını duymadığımız balıklar tezgâhta kuzu kuzu yatıyor.
Torunumuz Türkiye’de levreğe alıştı. Biz öyle deniz levreği diyerek ısrarcı olmayız. Bodrum’da bile çiftlik levreği satın alırız. New York’taki balık vitrininde dizili levreklerin etiketinde Akdeniz levreği diye yazıyor. Büyük olasılıkla Türkiye’den uçakla ihraç edilen balıklar.
Çiftlik levreğinin kilosu 75 TL. Onun yanında etiketinde deniz levreği olduğu yazılı olanın kilosu 180 TL.
Fener balıkları bütün halinde satılıyor. Kilosu 60 TL. Dil balığı (Dover Sole) fileto olarak satılıyor. Kilosu 110 TL. Karides’in kilosu 60 TL.
Cins cins somonlar var. En ucuz balık, somon balığı. Kilosu 50 TL dolayında.
Balıkçı tezgâhında, balıkların yanında diğer deniz ürünleri çeşitleri de var. Midyeden istiridyeye kadar deniz ürünleri tezgâha dizilmiş. Bizim mahalledeki marketlerde bütün ıstakoz satılmıyor. Istakoz kuyruğu satılıyor. Kilosu 60 TL.
Astronomik sebze
Gelelim sebze, meyve alışverişine... Evlerde en fazla kullanılan tarla ürünlerinden başlayalım. Domatesin kırk çeşidi var. İyi cins domatesin kilosu 25 TL dolayında. Salatalık (hıyar) da aynı fiyata satılıyor. Taze soğanın demeti 6 TL. Dereotunun demeti 10 TL. Maydanozun demeti 10 TL.
Dolmalık biberler renk renk. Kilosu 30 TL. Patlıcan, kabak, bamya, ıspanak, kara lahana kilosu 15 TL’den satılıyor.
Yer elması 35 TL. Kereviz 15 TL. Muz, ucuz. Kilosu 4.5 TL. Elmalar cins cins. İyisinin kilosu 20 TL. Az daha patates soğan fiyatını vermeyi unutacaktım. Kuru soğanın kilosu 6 TL. Patatesin fiyatı 5 TL.
Türk Lirası ile kazanıp, New York’ta dolarla harcamanın yükü altındayız. Eskiden Anadolu’dan büyükşehirde yaşayan çocuklarını ziyarete gelenler, memleketten sepetle Allah ne verdi ise getirirlerdi.
İmkân bulsak biz de Türkiye’den New York’a torunumuzu ziyarete gelirken et, sebze, peynir, zeytin... Allah ne verdi ise, bir sepete doldurarak getirsek mi acaba?
Fiyat da, gelir de yüksek
New York’taki fiyatları Türkiye fiyatları ile karşılaştırırken, New York’ta yaşayan bir ailenin yıllık medyan geliri ile Türkiye’deki ailelerin medyan gelirinin arasındaki uçurumu da unutmamak gerekir.
(Ara açıklama: Medyan gelir, en düşüğünden en yükseğine gelir sıralamasının en ortasında yer alan gelir rakamıdır. Ortalama gelir değildir. Gerçeğe daha yakın bir göstergedir.)
New York’ta ailelerin medyan geliri 2014 yılında 58.878 dolar. Bizde TÜİK belirlemesine göre 2014 yılında ailelerin medyan geliri 20.618 TL. Yaklaşık 7 bin dolar.
Açık anlatımla New York’lu en iyi kıymayı kilosu 20 dolardan satın alırken, ailenin yıllık geliri 58 bin dolar. Türkiye’de Ayşe Hanım Teyzem normal bir kıymayı Tarım Bakanı’nın koyduğu narh ile kilosu 32 TL’den (kilosu 10 dolardan) satın alabiliyor mu, alamıyor mu, bilemiyorum... Ama Ayşe Hanım Teyzem’in ailesinin medyan geliri yılda 7 bin dolar. (Son bir not: Nasıl ki, her şehirde farklı semtlerde et, balık, sebze farklı fiyatla satılırsa, New York’ta da semt semt fiyatlar farklı. Organik et ve sebze fiyatları daha yüksek. Bu yazıdaki fiyatlar New York’un “Nişantaşı”nda, organik ürün satan marketlerin fiyatlarıdır.)
