Bu yıl ortalama dolar 3 TL, seneye 3.12 TL

Orta Vadeli Program (OVP), ekonomiyi etkileyen değişimler konusundaki tahminlere dayalı olarak, ekonomide gerçekleşmesi beklenen büyüklükleri gösterir. Günümüzde yatırımcısından üreticisine, tarımcısından sanayicisine ve hatta sade vatandaşa kadar insanlar yarınlar hakkında bilgi arayışında.

Dolar, enflasyon, faizler ne olacak? Yatırımlar, üretim artacak mı? İş arayanlar iş bulabilecek mi?

Orta Vadeli Program, ekonomiyi etkileyen değişimler konusundaki tahminlere dayalı olarak, gerçekleşmesi beklenen büyüklükleri gösterir.

Ekonomi denen oyunun hedefi büyümedir. Büyüme istihdam artışı, gelir artışı demektir. Ekonomi ile ilgili programlardan beklenen, imkânları zorlayarak en yüksek büyümeyi gerçekleştirmektir. Ekonomide büyüme, oyununu iyi kurabilmek, oyunun sonunda kazançlı çıkmak, gerçekçi plan ve programlar yaparak bunları uygulamaya bağlıdır.

Büyümeye mecburuz

Ekonomi çarkını döndürecek plan ve programların başarısı için ekonomiyi etkileyen değişimleri doğru ve gerçekçi tahmin etmek gerekir.

Bizim ekonomimizi etkileyen en önemli değişim, (1) Doların bulunabilirliği, (2) Doların fiyatıdır. Daha sonra (3) Enflasyon gelir. 2016 - 2018 OVP’nin çatısı kurulurken, “varsayılan” dolar fiyatı ve enflasyon tahminleri biraz “iyimser” tahminler.

2016 yılı ortalama dolar fiyatı tahmini 3.00 TL. 2017 yılı ortalama dolar fiyatı 3.12 TL ve 2018 fiyatı 3.24 TL. Bu iyimser dolar tahminlerine rağmen, gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) dolar olarak gerilemesi (1) Büyümenin yetersizliğini (2) TL’nin değer kaybının ekonomiyi nasıl etkilediğini gösteriyor.

800 milyar dolar GSYH rakamından 2016 yılında 736 milyar dolarlık bir GSYH rakamına geriliyoruz. Bir zamanlar 11 bin dolara yaklaşan kişi başı milli gelir rakamı 2016 yılında 9364 dolar olarak tahmin ediliyor.

2016 yılı ortalama dolar fiyatı 3.00 TL’nin üzerine çıkarsa dolar ile GSYH ve kişi başı GSYH rakamları daha da gerileyecek. 2015’ten sarkan olumsuzluklara ve harcamayı artırıcı politikalara rağmen 2016 enflasyonunu, 2015 yılı enflasyonunun gerisine çekmek zordur.

Bizim ekonomimizin bir özelliği var. Hiçbir şey yapılmasa da, yıl içinde gökten kötülükler yağsa da biz yüzde 3 dolayında büyüyoruz. Örnek: 2015 yılı... Dünyada fırtınalar esti. Biz 2 seçim yaptık. Terör canlandı. Komşularda kıyamet kopuyor. 2015 yılında yüzde 4 büyüme bekleyişi var.

Demek ki “marifet” yüzde 7 gibi bir büyüme hedefine yönelmemiz gerekiyor. Sadece 2016 yılı için değil, programda yer alan 2017 ve 2018 büyüme hedefleri de iddiasız hedeflerdir.

Uygulama önemli

2015 ihracatı 143 milyar dolar. 2016 hedefi 155 milyar dolar. 2017 hedefi 175 milyar dolar. Yılda 12 milyar - 20 milyar dolarlık ihracat artışları ile (1) Ülke ekonomisini sıcak para bağımlılığından kurtaramaz. (2) Üretimi canlandıracak talep yaratamaz.

Turizm gelirlerinde de artışın yavaşlaması doğrultusundaki tahmin, sektörde iş yapanları üzecektir.

Ekonomi yavaşladığı ölçüde veya büyüme hızı düşük kaldığı ölçüde ithalat da azalıyor. Bunun sonucu cari açık küçülüyor. Bu normaldir. Önemli olan ihracat artışı sürerken, tarımda ve sanayide dövize dayalı girdileri içeride üreterek ithalatı yavaşlatmaktır.

Gerçekçi olalım. Orta Vadeli Program’ın büyüklüklerini yorumlayarak, 2016 yılı ve gelecek yıllar hakkında sağlıklı tahminler yapmaya imkân yoktur.

Önemli olan Orta Vadeli Program’ın “ruhu”dur. Olumsuz etkenler konusundaki “iyimser varsayımlara” rağmen, açıklanan Orta Vadeli Program “ruhu ve iddiası zayıf bir program” görünümünde.

İyimserliği kaybetmeyelim. Program önemlidir ama uygulama daha da önemlidir. Programı hazırlayanlar iyi niyetli. Uygulayacaklar da iyi niyetli. Ortak hedef ülkenin iyiliği, ekonomimin daha hızlı büyümesi.

İnşallah uygulama ekonomide program hedeflerinin ötesinde iyileşmelere imkân verir.