33 şeker fabrikamız var
Türkiye’de kamuya ait 25, kooperatiflere ait 5, özel sektörün 3 şeker fabrikası var. Bu fabrikalar 20 milyon ton pancarı işleyerek yılda 2.5 milyon ton şeker üretiyor.
Türkiye genelinde 54 ilde 3 bin köyde 105 bin aile pancar ekiyor. (Pancar ekicilerinin sayıları 2011 yılında 171 bindi. Üretici sayısı azaldı. Verim yükseldi.)
Toplam şeker üretiminin 1.4 milyon tonunu kamu kuruluşu olan Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ (Türkşeker) gerçekleştiriyor.
Özelleştirme İdaresi Türkşeker’e ait 25 fabrikanın 14’ünün satışı için hazırlık yapıyor.
Kuruluşu 1926’da
Türkiye’de şeker sanayinin kuruluşu 1926 yılına gider.
Cumhuriyet’ten sonra 1926 yılında Alpullu ve Uşak’ta, 1933 yılında Eskişehir’de 1934 yılında Turhal’da kurulan şeker fabrikaları özel statü ile kuruldu.
O dönem dünyada yaşanan ekonomik krizden etkilenen sanayicinin ve çiftçilerin mali güçlerinin yetersiz kalması karşısında şeker fabrikaları 1935 yılında birer KİT (Kamu İktisadi Kuruluşu) haline getirildi
1951 yılında pancar ekicileri kooperatifler halinde teşkilatlanmaya başladı. Arayış, öncelikle çiftçilerin tarımsal girdilerini temin etmek, daha sonra da yeni şeker fabrikalarının kurulmasına pancar üreticisinin katkısını sağlamaktı.
1969 yılında, 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu yürürlüğe girdi.
Türkşeker’in desteği ile 1951 - 1969 yılları arasında kurulan 19 Pancar Ekicileri Kooperatifi, Alman Raiffeisen Modeli’ne dayalı olarak 1972 yılında Pankobirlik şemsiyesi altında birleşti. 1980 - 2000 yılları arasında kurulan 12 pancar kooperatifi ile Pankobirlik’e bağlı kooperatif sayısı 31’e ulaştı.
Kooperatifler etkili
1951 yılında şeker fabrikaların sayılarının artırılmasına karar verilirken, çiftçilerin bu fabrikaların sahibi olabilmeleri ilkesi benimsendi.
Bu amaçla, 1953 - 1956 yıllarında kurulan 11 yeni şeker fabrikasının özel anonim şirket statüsüne sahip olması öngörüldü.
Dönemin ekonomik şartlarında kooperatifler fabrikalara sahip olamadı ama Pancar Ekicileri Kooperatifleri, Amasya, Kayseri, Konya, Adapazarı ve Kütahya şeker fabrikalarının sermayelerine iştirak etti.
64 ilin 7.000 yerleşim biriminde 31 Pancar Ekicileri Kooperatifi faaliyet gösteriyor. Kooperatiflerin 50’nin üzerinde tarımsal amaçlı iştiraki, 315 satış mağazası var.
