2015’te olanlar ve 2016’da olacaklar...
Fiyatlar arttığı için devlet zam yapıyor. Devlet zam yapınca fiyatlar artıyor.
-Ekonomi 2 para birimi ile çalışıyor: TL ve dolar. Devlet dolar kullanımını teşvik ediyor. O zaman Merkez Bankası’nın TL ile ilgili kararlar alarak ekonomiyi dengeleme şansı kalmıyor. Dolar fiyatı arttıkça, enflasyon kontrolden çıkıyor.
-Devletin kıt kaynakları büyük inşaat projelerine, halkın birikimleri konuta gidince, yatırıma, üretime gidecek para kalmıyor. İnşaat ve konut yatırımlarıyla büyüme gerçekleşemiyor.
-İhracattaki duraklama ekonominin en önemli sorunu. Üretim yapısını değiştirmeden, yeni pazarlara güvenerek ihracatı artırma şansımız çok zayıf.
İnsanlar, olanlara bakarak olacaklar hakkında bekleyişe girerler. Olacaklar hakkındaki bekleyiş ise ekonomiyi yönlendirir.
Yatırımcı, üretici, tüketici bekleyişlerine göre, yatırım yapar, üretir, para harcar.
2016 yılına girerken ve yılın ilk günlerinde, insanların yılın tamamına ait bekleyişlerini etkileyen önemli gelişmeler oldu. Önemli veriler açıklandı.
I) Devletin zamları yılın bütününde fiyat artışına kapı açıyor.
Yeni yılın ilk günlerinde devlet beklenmedik zamlar yaptı. Açıklanan zamlar ekonomide değişik kesimlerde yeni fiyat ayarlamalarına neden olacak. Açık anlatımıyla zamları, zamlar izleyecek.
1) Elektrik zammı önce üreticiyi ve tüketiciyi üzecek ama sonunda üreticinin zammını da tüketici ödeyecek. Yüzde 6.8 oranındaki zam, tüm mal ve hizmet harcamalarına uzantılı olarak yansıyacak. Belli mal ve hizmet fiyatlarında bu zamma dayalı en az yüzde 5 artış gerçekleşecek.
2) Alkollü içecekler ve sigara zammı sadece tüketicileri üzmez. Piyasada, özellikle perakende kesiminde bir “mihenk taşı” olarak diğer fiyatlarda benzer artışa neden olur.
3) Cep telefonu alt ve orta kesimdekilerin ilgi duydukları bir iletişim aracı. Alt ve orta kesim kullanıcılar için maktu verginin 120 TL’den 160 TL’ye yükseltilmesi önemlidir. Kaldı ki, fiyata göre ek vergiler var.
4) Köprü ve otoyol geçiş ücretlerine yapılan zam sadece araç kullananları değil, dolaylı olarak tüm ulaşım maliyet ve fiyatlarını artıracak.
II) Dolarizasyon (dolara bağımlılık) fiyatların dolara endekslenmesine neden oluyor.
Türkiye’de giderek TL yanında dolar kullanımı yaygınlaşıyor. Ekonomi 2 para birimiyle işler hale geldi. Devlet dolarizasyonu teşvik ediyor. İhaleler dolarla yapılıyor. Devlet tünel inşa eden firmanın defterlerini dolarla tutabileceğine karar veriyor.
İkili para sistemi nedeniyle dolar değerindeki değişim, ekonomiyi büyük ölçüde etkiliyor. 2015 yılında dolar yüzde 25 değer kazandı. Dolara ileri derece bağımlılık, fiyat hareketlerini kontrol etme gücünü yok ediyor.
III) Borsa “tüü kaka” oldu.
Borsamız bu yıl kayıpta. Dünya 6’ncısı durumunda. Genelde yüzde 16 kayıp var. Banka hisseleri yüzde 23, metal sanayi hisseleri yüzde 31 oranında geriledi. Yatırım fonlarının getirisi sıfır olunca “Bireysel Emeklilik Sistemi” kilitlendi. Getirisi olmayan bir sistemin gelişmesi zordur.
IV) 2015 yılında ihracat gelirleri yüzde 8.5 oranında azaldı.
İhracat geliri, 157 milyar dolardan 143 milyar dolara geriledi. İthalat harcamaları, 242 milyar dolardan 207 milyar dolara indi. İthalat faturasının 35 milyar dolar küçülmesinde, enerji ithalatı giderlerinin 17 milyar dolar azalmasının rolü var. Ekonomideki durgunluk nedeniyle ara malı ve ham madde ithalatındaki azalma da önemli.
V) Konuta hücum devam ediyor.
Konut talebi canlılığını koruyor. Konut satışlarında artış devam ediyor. Kamu kaynakları inşaata, özel birikimler konuta akıyor. Konut yatırımlarını cazip kılan, konut fiyatlarındaki artış. Merkez Bankası belirlemelerine göre konut fiyatlarında yıllık artış, Türkiye genelinde yüzde 16.6, İstanbul’da ise yüzde 26.6 oranında.
Herkesi ilgilendirir
2016 yılının başında bu veriler işadamları, esnaf, çiftçi için önemlidir. Ayşe Hanım Teyzem ve Ali Rıza Bey Amcam için de önemlidir.
Ekonomik kararlara bu veriler yön verecek. İnsanlar bu verilerin etkisinde adım atacak.
