Güngör Uras

ABD’de son iki durgunluk, iki ayrı tip varlık balonunun patlamasıyla başladı. Önce, 2001’de yılında internet şirketlerinin (dot-com) hisse balonunun, 2007’de ipotek teminatları balonunun patlaması, ABD ekonomisinde gerilemeye yol açtı. Bu defa, hem ABD’de hem de bizim gibi gelişmekte olan piyasalarda çıkabilecek olası bir borç krizi tehlikesinden bahsediliyor.

Şirketler düşük faiz oranlarından faydalanarak son on yılda borçlarını artırdı. McKinsey Küresel Enstitüsü’nün verilerine göre, ABD’de şirket tahvillerinin değeri 2007 ve 2017 arasında 2,6 trilyon dolar arttı. Bu sayı Gayri Safi Milli Hasılanın yüzdesi olarak 16’dan 25’e çıktı.

Dış borçlarda artış

McKinsey’in verilerine göre özellikle bizim gibi gelişmekte olan piyasaların dış borç yüklerindeki artış, daha da yükseliyor.

ABD’de son yıllarda şirketlerin kârları artarken faiz oranları tarihsel olarak en düşük seviyelerde seyrettiği için, borçlanmak kolaydı. Bu trendlerden herhangi biri değişecek olursa, daha fazla borç yükü olan birçok şirket, faturalarını ödeme zorluğu ve iflas riskiyle karşı karşıya kalabilir.

2020 yılı gerileme senaryosuna göre, enflasyon kontrolden çıkarsa ve Fed faiz oranlarını keskin bir şekilde yükseltirse,

Bugünlerde gerilen ABD-Türkiye ilişkileri nedeniyle doların 5.4 TL’ye kadar tırmanması gündemin tepesine oturdu. Bu arada, ABD ekonomisi ne durumda, bir bakalım, acaba oralarda her şey günlük güneşlik mi?

ABD’deki ekonomik genişleme, geçen ay dokuzuncu doğum gününü kutladı. Bir yıl daha devam ederse, kaydedilen en uzun büyüme olacak. Ama sonunda bir şey onu durduracak. Soru: Ne, ne zaman? Bir sonraki durgunluğun ayrıntılarını veya zamanlamasını tahmin etmek imkânsız olsa da ortaya çıkan bazı tehditleri tespit etmek mümkün olabilir.

ABD ekonomisi, göstergelere bakılırsa çok iyi gidiyor. Ülkenin gayri safi milli hasılası 2018’in ikinci çeyreğinde % 4.1 oranında arttı. İşsizlik oranı % 3.9’da seyrediyor. Şirketlerin kârları arttıkça artıyor.

Maaşlıların işi zor

Ama son zamanlarda yükselen petrol fiyatlarının ve Trump’ın başlattığı ticaret savaşlarının etkisiyle, enflasyon yükselmeye başladı. Federal Reserve (FED/ABD Merkez Bankası) enflasyonu kontrol altına almak için faizleri yükseltiyor ama bu arada olan maaşlı işçilere oluyor.

ABD’nin İşgücü İstatistikleri Bürosu’ndan alınan bilgilere göre son yılda nominal maaşlar sadece % 2.7 artış göstermiş Enflasyon ivme kazandıkça nominal

TÜİK’in istatistikle-rine göre; Türkiye genelinde 2017 yılında 1 milli kütüphane, 1.146 halk kütüphanesi, 564 üniversite kütüphanesi ve 26 bin 415 örgün ve yaygın eğitim kurumu kütüphanesi olmak üzere toplam 28 bin 126 kütüphanenin olduğu görülmektedir.
Milli Kütüphane’ye kayıtlı üye sayısı 26 bin 478’dir. Halk kütüphanelerine kayıtlı üye sayısı 2 milyon 201 bin 39, üniversite kütüphanelerine kayıtlı üye sayısı ise 3 milyon 814 bin 500’dür.
Milli Kütüphanedeki kitap sayısı, 2017 yılında 2016 yılına göre % 8.6 artarak 1 milyon 410 bin 489, diğer materyal sayısı ise % 18.4 artarak 184 bin 316 olmuştur.
Milli Kütüphane’den yararlananların sayısı 2017 yılında, 2016 yılına göre % 1 azalmıştır. Aynı dönemde kayıtlı üye sayısı ise % 1.9 azalarak 26 bin 478 olmuştur.

Kütüphaneye gidenler

Halk kütüphanelerinin sayısı 2017 yılında, 2016 yılına göre % 0.8 artarak 1.146 sayısına ulaşmıştır. Halk kütüphanelerindeki kitap sayısı ise 2017 yılında bir önceki yıla göre % 6.2 artarak 19 milyon 993 bin 613 olmuştur.
Halk kütüphanelerinin sayıları artarken, kayıtlı üye sayısı da artmaktadır. 2017 yılında bir önceki yıla göre % 29.7 artarak 2 milyon 201 bin 39 kişiye ulaşmıştır.

Rüzgardan daha çok enerji üretmek için rüzgar santralleri kuruyoruz. Rüzgar santrali demek rüzgarı enerjiye dönüştürecek türbin demek.

Enerji Atlası’nda yer alan bilgilere göre 2017 Kasım ayı itibariyle ülkede 2.930 rüzgar türbini var. Bunların tamamı ithal. Türbin sayısında Alman Nordex’in payı % 25, Danimarkalı Vestas’ın payı % 23, Alman Enercon’un payı % 19, Amerikalı GE’nin payı % 13, Alman Siemens’in payı % 10.

İyi de biz neden rüzgar türbini üretemiyoruz? Neden üretmeye başlayamıyoruz?

“Bir rüzgar türbininin tüm parçalarını ülkemizde üretebilme imkanına sahibiz. Enerji makine ve teçhizatı üretimi, enerji sektörünün gelişimine doğrudan bağımlıdır.

Teşvik şart

Enerji sektörünün gelişimi de enerji politikaları ile ilgilidir. Rüzgar enerjisi makine ve teçhizatı üretimi bugüne kadar teşvik edilemedi.

Rüzgar türbinleri, kule, rotor (kanat, kanat dolgusu, pitch sürücü, göbek, mil), dış kabin, şaşe, frenler, sensörler, soğutma sistemi, yön bulma mekanizması, elektronik kontrol sistemi, miller, yataklar, kaplin, dişli kutusu, jeneratör, konvertör, trafolar, yeraltı kabloları/havai hatlar, kesici ve ayırıcılar, iletişim sistemi, veri toplama ekipmanları ve fiber kablolar, kontrol istasyonu

En güncel verilere göre haziran ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı toplam 22 milyon 679 bin 584 adet taşıtın % 54.3’ünü otomobil, % 16.4’ünü kamyonet, % 13.9’unu motosiklet, % 8.2’sini traktör, % 3.8’ini kamyon, % 2.1’ini minibüs, % 1’ini otobüs, % 0.3’ünü ise özel amaçlı taşıtlar oluşturmuş.

Haziran ayında 64 bin 341 adet taşıtın trafiğe kaydı yapılmış. Kaydı yapılan bu taşıtlar içinde otomobil % 52.9 ile ilk sırada yer almış. Bunu % 26.6 ile motosiklet, % 11.4 ile kamyonet, % 5.3 ile traktör takip etmiş. Taşıtların % 3.8’ini ise minibüs, otobüs, kamyon ve özel amaçlı taşıtlar oluşturmuş.

Haziran ayında trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre % 35.9 azalmış. Bu azalış otomobilde % 39, kamyonette % 50.4, kamyonda % 42.3, motosiklette % 16.5, özel amaçlı taşıtlarda % 21.2, traktörde % 30.4 olarak gerçekleşmiş. Trafiğe kaydı yapılan otobüs sayısında ise % 16.2 artış olmuş.

Otobüste artış var

Haziran ayında geçen yılın aynı ayına göre trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısında % 32.7 azalış gerçekleşmiş.

Bu azalış otomobilde % 41.8, minibüste % 52.3, kamyonette % 38.2, kamyonda % 8.9, özel amaçlı taşıtlarda % 71.9, traktörde % 39.5 olmuş. Haziran ayında 2017’nin aynı ayına göre

Üniversite giriş sisteminin ilk sınav sonuçlarında, sayısalcıların yüzde 65’i, sözelcilerin yüzde 25’i baraj altında kaldı. 511 bin genç elendi, 41 bin öğrenci sıfırın altında kaldı.

ÖSYM’nin (Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkez), yeni üniversite giriş sisteminin (YKS) ilk oturumu olan Temel Yeterlik Testi’ne (TYT) 2 milyon 381 bin 412 aday başvurdu. Başvuran adayların 2 milyon 260 bin 273’ünün sınavı geçerli sayılırken, sınava giremeyen ve çeşitli nedenlerle 121 bin 139 aday sınav dışında kaldı. 2 milyon 19 bin adayın başvurduğu ikinci oturumda ise 1 milyon 877 bin adayın sınavı geçerli sayıldı.

TYT’ye giren 40 bin öğrenci YÖK’ün 0.5 ham puan, yani yarım net çıkarma kuralını geçemeyerek ‘sıfır aldı’. YÖK’ün 150 puan barajını geçemeyen 511 bin aday ise ilk oturumda elendi. Sınavda TYT, sayısal, eşit ağırlık ve sözel puan türlerinde 500 tam puan yapan öğrenci sayısı 1’de kaldı. Dil bölümünde ise 5 aday 500 tam puan aldı.

Zorunlu bir sınav

Sayısal puanı hesaplanan 1 milyon 248 bin öğrenciden yalnızca 428 bini 180 barajını aşarak tercih yapma imkânı kazandı. Yani sayısal puanı hesaplanan öğrencilerin 3’te ikisi baraj altında kalarak elenmiş oldu.

Sözel puanı hesaplanan 1 milyon 226 bin

2017 yılında, kentsel dönüşüm hareketi yoğun olarak devam etti. Kentsel dönüşüm için önce evlerde yaşayanlar tahliye ediliyor. İnsanlar yeni evlerine taşınıyor. Daha sonra da binalar yıkılıyor.
Kentsel dönüşümde İstanbul’un Anadolu yakasında olan bitenler hakkında rakamsal bilgi yok. Avrupa yakasında kentsel dönüşüm ile ilgili bilgileri Avrupa yakasına elektrik dağıtan CK Boğaziçi Perakende Satış A.Ş derlemiş. Avrupa yakasında 45 milyon aboneye hizmet veren kurulun raporu çok yararlı bilgiler veriyor..
2017 yılında Avrupa yakasında kentsel dönüşüm kapsamında yıkılan bina sayısı 22 bin 367. Bunların 19 bini mesken. Bin 250’si ticarethane, 9’u da sanayi tesisi.

Günde 9 apartman

2017 yılında her gün ortalama 6 daireli 9 apartman yıkıldı.
Yapısal dönüşüm için en çok tahliye talebi 4 bin ile Küçükçekmece’den, 3 bini Bahçelievler’den gelen talep.
2017 yılında kentsel dönüşüm için Beyoğlu’ndan 193, Şişliden 583, Eyüpsultan’dan 1.421 tahliye gerçekleşti.

Seçim öncesi dönemde, farklı bekleyişlerle PKK eylemlerini azaltmıştı. Hükümet hemen hemen hiçbir ürün ve hizmete zam yapmıyordu.
Seçim dönemi sona erdi, PKK hain tuzakla sivillere eyleme başladı.
Uzun zamandır ertelenen elektrik, doğalgaz zamları sadece konut sahiplerini değil, ekonominin tümünü olumsuz etkiliyor.
Dünyada petrol fiyatları tırmanışta. Biz petrolü dolar ile satın alıyoruz. Dolar fiyatları devamlı artıyor. Bunun sonucu olarak petrol fiyatlarında artış çok yüksek boyuta ulaştı.
Hükümet petrol fiyatındaki artışı vergiden karşılayarak petrol fiyatını sabit tutmaya çalıştı ama son zamanlardaki petrol fiyatındaki ve dolardaki artış hükümetin bu iyi niyetli uygulamasının sürdürülmesine imkan vermedi.
Hayatın her aşamasında enerjinin payı var. Özellikle sanayi sektörüne gelen zam, sadece yurt içi üretici fiyatlarının değil, yurtdışı üretici fiyatlarının da yükselmesine yol açıyor.
Bizde sorun, zamların hazmedilebilir aşamalarda değil de uzun ertelemelerden sonra büyük ölçüde gerçekleştirilmesidir. Zam birikimlerinin büyümesi, bunun sonucu yüksek ve toplu zam zorunluluğu enflasyonda hızlı sıçramalara neden oluyor.

Ertelendikçe büyüyor