Güldener Sonumut

Avrupa Birliği Ağustos sonunda çalışmalarına yeniden başlarken, vize muafiyeti konusunun da sonbaharda açıklık kazanacağı biliniyor. Bunun, AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in raporunda da belirtilmesi bekleniyor.

Yaz tatili dolayısıyla resmi çalışmalarına kısmen ara veren Avrupa Birliği (AB) kurumları, 29-30 Ağustos tarihleri arasında İspanya’da düzenlenecek gayri resmi AB savunma bakanları toplantısıyla çalışmalarına yeniden start verecek.

Son günlerde Türkiye’de sıkça gündeme getirilen vize muafiyeti konusunun da, sonbaharda açıklık kazanacağı biliniyor. Zira İsveç’in dönem başkanlığını noktalayan Avrupa Birliği liderlerinin yaz zirvesinde, üye ülkeler, Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’den AB-Türkiye ilişkilerini yeniden ivmelendirmek amacıyla bir rapor sunmasını talep etmişlerdi. Bu yüzden Borrell’in Ekim ayında sunulması öngörülen raporda, AB-Türkiye ilişkilerini yeniden canlandırmak amacıyla gerek siyasi diyaloğun yeniden başlatılması gerekse de Gümrük Birliği anlaşmasının

Avrupa ve Transatlantik toplulukta hayat yaz tatilinden dolayı biraz yavaşlasa bile, dış politikada henüz rehavete girilmedi. Tatil kelimesi telaffuz edilmişken, Mazhar-Fuat-Özkan’ın ‘Nasıl anlatsam, nereden başlasam’ diye başlayan Bodrum Bodrum şarkısı gelmiyor değil akıllara. Aslında her şey 1 Ocak 2023’de başladı.  

ABD, yanına Hollanda ve Japonya’yı da alarak, çip üretimi için gerek olan makineleri ve mikro ebattaki stratejik üretim gereçlerini Çin’e ihraç etmeme kararıyla start aldı. Üç ülke, kamuoyunun gözlerinden uzak bir şekilde bu nesnelerin Çin’e stratejik sebeplerden dolayı satılması kısıtlayan, izne tabii tutan, çok küçük mikroçiplerin üretimi için gereken teknolojilerin de ihracatını yasaklayan bir anlaşmaya imza attılar. 

Bu gereçler, sadece çip üretimi için değil aynı zamanda yapay zeka için hayati önem arz ediyorlar. Aslında ilk adımı ABD tek başına atmıştı. Ekim 2022’de Çin’e yarı-iletken devre satışını ulusal güvenlik

Geçtiğimiz hafta Güney yarıkürede olmasına rağmen, Pasifik’te suların ısındığını yazmıştım. ABD’nin bölgede dev bir gövde gösterisinde bulunmaya hazırlandığını hatırlatmıştım. Bu hafta da, Pasifik’te meşru bir şekilde söz sahibi olan Fransa’nın Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ABD, İngiltere, Kanada gibi ülkelerden bağımsız olarak kendi Pasifik turunu gerçekleştirdi.

Ziyaretine Fransa toprağı olan Yeni Kaledonya’dan başladı. Macron, ada halkı için düzenlenen 3 referandumda da Yeni Kaledonya’nın Fransa’ya bağlı kalma arzusunu dile getirdiğini, ayrılıkçıların da bu karara artık saygı duymaları gerektiğini vurguladı.

Buradan Vanuatu’ya geçen Macron, Başbakan İshmael Kalsakau tarafından çok sıcak bir şekilde karşılandı. İki lider, Vanuatu ile Yeni Kaledonya arasında Matthew ve Hunter adaları konusunda yaşanan mülkiyet sorununu çözme konusunda mutabakata ulaştılar. Görüşmelerde Macron, güvenlik, eğitim ve çevre konularında Vanuatu’ya mali yardımda bulunma sözü verdi.

Ayrıca başkent Port Vila’dan,

24 Şubat 2022’de başlayan ikinci Rusya-Ukrayna savaşında neredeyse 17 ay geride kaldı. İki taraf da cephede ‘milimetrik’ kazanımlarda bulunarak savaşı sürdürüyorlar. Savaşta her iki tarafın da kaynakları kısıtlı. Ukrayna’nın hava kuvvetleri yok. Rusya ise, Ukrayna’nın hava savunma sisteminden dolayı hava üstünlüğünü sağlayamıyor. Ukrayna’nın kısıtlı mühimmatı bulunuyor. Rusya’nın ise, elindeki mühimmatı har vurup harman savurduğu için yenilerini üretene kadar ateş gücü kısıtlı.

Sanki iki taraf da birbirini yıpratmaya dayalı bir taktik uyguluyor gibi. Bu savaş, İran-Irak savaşını andırmıyor değil. 22 Eylül 1980’de başlayan Saddam’ın Kadisiye’si, 20 Ağustos 1988 yılında son bulmuştu. Ancak savaşın kazananı olmadı. Zira iki tarafın da kaynakları, mühimmatı ve askerleri tükendi. İran, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 598 sayılı ateşkes önerisini kabul etti. Irak da İran-Irak sınırı konusunda 1975 yılında imzalanan Cezayir anlaşmasına geri dönmeyi kabul edince iki taraf resmen savaşa son verdi.

Rusya-Ukrayna

Avrupa Birliği’ne (AB) üye ülkelerin dışişleri bakanları, gayri resmi olarak AB-Türkiye ilişkilerini kapsamlı bir şekilde değerlendirdiler. Belçika’nın başkenti Brüksel’de, Dış İlişkiler Konsey Toplantısı vesilesiyle bir araya gelen bakanlar, öğle yemeğinde, İsveç’in NATO üyelik süreciyle yeniden gündeme gelen AB-Türkiye ilişkileri hakkında görüş alışverişinde bulundular. Toplantı öncesi basına açıklama yapan AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, “Türkiye Katılım müzakereleri yeniden başlatmak istiyor. Bize yönelik siyasi yaklaşımlarında AB gündemini üst sıraya koymak istiyor. Bu iyi haber. AB Bakanları, Türkiye’nin talebine nasıl karşılık verileceğini tartışacak” dedi. Türkiye’nin AB için en fazla önem taşıyan ülkeler listesinde üst sırada yer aldığını hatırlatan Borrell, Türkiye’nin Karadeniz tahıl koridoru, mülteciler, güvenlik ve enerji gibi alanlarda kilit öneme sahip olduğuna vurgu yaptı. Borrell, kendisine ilişkilerin geleceği konusunda bir rapor

Avrupa Birliği ile Türkiye arasında Gümrük Birliği anlaşmasının güncellenmesiyle ticaret hacminde 27 milyar euro’luk bir artış gündeme gelebileceği, bunun 40 milyar euroya kadar çıkabileceği öngörülüyor.

İsveç’in NATO üyelik senedinin onaylanma süreci, Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye ilişkilerinin canlandırılmasına ilişkin tartışmaları da yeniden ısıttı. AB-Türkiye ilişkilerini canlandırılması kapsamında gündeme gelen Gümrük Birliği (GB) anlaşmasının güncelleştirilmesi, Ankara’nın üzerinde durduğu konular arasında. Nitekim bu güncelleştirme, Türk ekonomisine önemli bir katkıda bulunabilir.

Türkiye’nin sadece 2022 yılı ihracatında AB ülkelerinin payı, 103.1 milyar dolarla yüzde 40.6 oldu ve toplam ihracatımızda ilk sırada yer aldı. Türkiye, AB’nin geçen yılki toplam ithalatında ise yüzde 3.3’lük pay ile 6. sırada bulunuyor. Yani azımsanmayacak bir düzeyde... AB, Türkiye’nin ihracatında olduğu gibi ithalatında da ilk sırada yer alıyor. Keza 2022’nin konsolide rakamlarına

Avrupa Birliği’nin iki motor ülkesi olan Fransa ve Almanya arasında hava savunma sistemleri konusunda derin görüş ayrılığı yaşanıyor. Almanya, kısa adı ESSI olan Avrupa Hava Savunma Kalkanı girişimini başlattı. Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla birlikte kolları sıvayan Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Ağustos 2022’de Avrupalı müttefiklerin en büyük askeri eksikliği olan hava savunma sistemlerini geliştirme konusunda ESSI girişimini başlattı. Aralarında Belçika, Hollanda, İngiltere, Bulgaristan, Finlandiya ve Norveç gibi toplam 15 ülkenin bulunduğu konsorsiyum, hava savunma sistemlerinin alımı konusunda ortak bir havuz oluşturma kararı aldı. Rusya’nın İskender füzelerine karşı koyabilecek bir hava savunma mimarisi oluşturmayı hedefleyen Almanya, ABD ve İsrail’den gerçekleştireceği alımlarla Avrupa hava sahasının güvenliğini sağlamayı amaçlıyor. NATO’nun Vilnius zirvesi arifesinde tarafsız Avusturya ile İsviçre’yi de saflarına katan Almanya, Fransa’yı ise ESSI sürecinden tamamen dışladı.

Alternatif girişim

Fransa ESSI girişimine prensipte karşı değil, ancak

Vilnius Zirvesi sonunda yayımlanan sonuç bildirgesinde, liderler, İttifak’ın yeni tehditlere karşı caydırıcılık ve savunma yeteneklerini artırma kararı alırken, NATO bayrağının daha fazla coğrafyada dalgalanması konusunda mutabık kaldı.

NATO’ya üye ülkelerin liderleri, Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta iki gün süren zirvede, İttifak’ın etkinlik ve temsil alanını ciddi anlamda genişletme kararı aldı. İttifak üyesi ülkelerin liderleri, yeni tehditlere karşı caydırıcılık ve savunma imkan ve yeteneklerini artırma kararının ötesine de geçerek, NATO’nun bayrağını çeşitli coğrafyalarda dalgalandırmayı kararlaştırdı. Bununla birlikte İttifak üyeleri, Avrupa Birliği (AB), Birleşmiş Milletler, Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT) gibi kuruluşlarla var olan kurumsal iş birliği anlaşmalarını pekiştirmeyi de hedefliyor.

Bu çerçevede AB-NATO kurumsal iş birliğine Ukrayna konusunu da dahil etmeyi kararlaştıran liderler, bu konuda AB-NATO çalışma eşgüdüm grubu kurma kararı aldı. Ürdün’de bir temsilcilik açma konusunda prensip kararı