TÜSİAD yeni Anayasa önerisini açıkladı. TÜSİAD’a göre Anayasa’nın, “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir” hükmünü taşıyan 1. maddesi dışındaki bütün maddeleri değişebilir. Oysa, Anayasa’nın 4. maddesi, sadece 1. maddenin değil, ilk 3 maddenin değiştirilemeyeceği hükmünü taşıyor. Bu maddeler, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ilkelerini ve niteliklerini yansıtan maddelerdir.
TÜSİAD’ın değiştirilebilir dediği maddelere itirazı olan kesimler, Türkiye’nin ulus devlet, üniter devlet, laik devlet niteliklerine ve Atatürk milliyetçiliğine itirazı olan çevrelerdir.
TÜSİAD’ın bu çevrelerle aynı itirazları yapıp yapmadığını bilmiyoruz. Ancak, bu maddelerin değiştirilebilir olduğunu açıklaması, en azından bazı itirazlara sıcak baktığı biçiminde yorumlanabilir.
2. maddeye itiraz
Anayasa’nın 2. maddesi şöyle:
“Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik sosyal bir hukuk devletidir.”
Bu hükümde “demokratik, sosyal hukuk devletidir” ifadesine bir itiraz söz konusu değil. “Laiklik ilkesi”ne itirazın olduğu biliniyor. Bu madde hükmünde yer alan “Atatürk milliyetçiliğine bağlı” ifadesine de itiraz var.
TÜSİAD’ın başlattığı tartışmalar içinde bu hükümlere itirazı olan çevrelerin öne çıkacaklarını tahmin edebiliriz.
3. maddeye itiraz
Anayasa’nın 3. maddesinin hükmü ise şöyle:
“Türkiye Devleti ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı şekli kanunda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli Marşı İstiklal Marşı’dır. Başkenti Ankara’dır.”
TÜSİAD’ın değiştirilebilir gördüğü bu hükümlere de itiraz edenler var kuşkusuz. Kürtçenin eğitim ve kamu hizmeti dili olması talebi uzun bir süreden beri PKK-BDP ve DTK tarafından gündemde tutuluyor. Mahcup da olsa ikinci bir bayrak talebi de gündemde. “Ülkesi ve milletiyle bölünmez bütündür” ifadesinin ise fiilen ciddi bir zedelenme içinde olduğunu da herhalde kabul etmek gerekir.
İktidarın tutumu
TÜSİAD’ın yeni Anayasa önerisinde iktidarın da destekleyeceği öneriler olabilir. Ancak Anayasa’nın ilk 3 maddesinin değiştirilebileceği yaklaşımına AKP de kapalı. Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, bunu defalarca söyledi. Çiçek, TÜSİAD’ın önerisinden sonra bu görüşünü tekrarladığı gibi ayrıca sadece 3 maddenin değil, ilk 5 maddenin değiştirilmesine karşı olduklarını açıkladı. Anayasa’nın 4. maddesi ilk 3 maddeyi koruma altına alıyor, 5. maddesi ise devletin görevinin Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak olduğunu belirliyor.
Bu yaklaşım içinde iktidar partisinden TÜSİAD’ın bu önerisine destek gelmesi mümkün gözükmüyor.
CHP ve MHP
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu da TÜSİAD’ın önerisine kapalı olduklarını açıkladı. Anayasa’nın ilk 3 maddesinin değiştirilmesini doğru bulmadıklarını vurguladı. Ana muhalefetten de ilk 3 madde konusunda destek gelmesi söz konusu değil.
MHP lideri Devlet Bahçeli’nin bu öneriye tüm gücüyle karşı koyacağını söylemeye bile gerek yok.
TÜSİAD’ın önerileri arasında başörtülü milletvekili önerisi iktidar partisinden destek görebilir. İlk 3 maddenin değiştirilmesine ilişkin öneriler olursa, bu önerilerin BDP dışında destek bulması ise söz konusu olmayacaktır.