Zafer İşeri / TBB İstanbul Delegesi ve Öğretim Görevlisi - Pandemi sürecinde gerek ekonomik faaliyetlerin yavaşlaması ile ortaya çıkan daralmalar gerekse Kovid-19 salgınının yaygınlaşmasını önlemeye yönelik sokağa çıkma yasakları kapsamında, kullananların menfaatine sonuç doğuracak türde belgelerin sağladığı avantaj, farklı şekillerde sahtecilik suçlarının işlenmesinde bir artış meydana getirmiştir. Kısıtlamalardan muaf tutulacak kimseler, yayımlanan genelge ile belirlenmiş olduğundan, bu nitelikte olunduğuna yarar evrak ibrazı ile polis ya da jandarma kontrol noktalarından geçiş sağlanabiliyor. Mali müşavir, doktor, avukat, savcı, hakim, güvenlik görevlisi, yerel hayvan görevlisi, sarı basın kartı sahibi kimseler kamu düzeninin sağlanmasına yönelik vazifeleri ile alakalı olma koşuluyla ve buna uygun güzergahta kısıtlamadan muaf tutulmaktalar. Pandemiye bağlı olarak temel hak ve özgürlüklerin en değerlilerinden seyahat hakkına getirilen sınırlamaya bir de mevsim şartlarındaki iyileşme eklendiği vakit, boş olduğu düşünülen sokaklarda özgürce vakit geçirme hayali depreşmeye başlıyor. Bu noktada kanuna karşı hileli davranışta bulunup da kısıtlamayı delmek adına esasen en ciddi suçlardan birisi olan sahtecilik davranışına meyledenler yaygınlaştı. Öte yandan pandemi sürecinin getirdiği olağanüstü ekonomik koşullar sebebiyle gelir elde edemeyen ya da krizi yasa dışı yollarla fırsata çevirmek isteyenler de hiç az değil. Toplumun karşılıklı güven algısı zemininde, bu algının suiistimaline yönelik davranışlar, kamu güvenine karşı suçlar olup, sahtecilik olarak tasnif edilmektedir.
Parada sahtecilik
Yerli ya da yabancı, dolaşımda bulunan bir parayı, sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, saklayan ya da harcayan kişiler için, iki yıldan oniki yıla kadar hapis ve adli para cezası öngörülüyor. Sahte olduğunu bildiği halde bir parayı alan kişi de, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılıyor. Şayet sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı, sonrasında sahte olduğunu öğrenmesine rağmen elden çıkartmak isterse kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılıyor. Tedavülde bulunan bir paranın ya da paraya eşit değerde sayılabilecek hisse senedi, bono, tahvil, kupon, milli ziynet altınlarının benzerini yapmak da, resmi kıymetli damgayı aslına benzer şekilde uygulamak da bu suç kapsamında yer alıyor.
Kıymetli damgada sahtecilik
Damgalı kağıtlar, damga ve posta pulları ve muayyen bir miktar vergi veya harcın ödendiğini belgelemek amacıyla kullanılan pullar, kıymetli damga sayılır. Kıymetli damgayı sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya elden ele dolaşmasını sağlayan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır. Sahte olarak üretilmiş kıymetli damgayı bilerek kabul eden kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır. Sahteliğini bilmeden kabul ettiği kıymetli damgayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, bir aydan altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Paralarla kıymetli damgaların üretiminde kullanılan alet veya malzemeyi izinsiz olarak üreten, ülkeye sokan, satan, devreden, satın alan, kabul eden veya muhafaza eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır. Ama bu suçu işlemiş kimseler, para veya kıymetli damgaları tedavüle sokmadan ve suç öğrenilmeden önce, diğer suç ortaklarını ve sahte olarak üretilen para veya kıymetli damgaların üretildiği veya saklandığı yerleri haber vermek suç ortaklarının yakalanmasını ve sahte olarak üretilenlerin de yakalanmasını sağlar ise artık hakkında ceza verilemez.
Mühürde sahtecilik ve mühür bozma
Kamu kurum ve kuruluşlarınca veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca (Tabipler Odası, Ticaret Odası, Mimarlar Odası vs.) kullanılan onaylayıcı veya belgeleyici mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişi, bir yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Mührün gerçeği Cumhurbaşkanlığı ya da Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına ait ise mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişinin cezası, iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası olacaktır.
Resmi makamlar neticesinde mühürleme işlemi yapılarak kullanılması, girilmesi, yararlanılması menedilen noktalarda konulmuş mührü kaldıran kişi altı aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Mühüre dokunulmasa dahi, mührün konuluş amacına aykırı olarak işleme devam ediliyor ise aynı şekilde cezalandırma söz konusu olacaktır.
Resmi belgede sahtecilik
Resmi makamlar tarafından düzenlenmesi mümkün olan ve bu özelliği sebebiyle de kendisine duyulan güvenin derecesi daha yüksek olan belgeleri, sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi fotoğrafı değiştirmek gibi yöntemlerle başkalarını aldatacak şekle getiren veya başkasının düzenleyip verdiği sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Resmi makamlar tarafından düzenlenmese dahi emre veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname de resmi belge hükmünde kabul edilir. Sahte resmi belgeyi düzenleyen kişi, gerçeğini de düzenlemeye yetkili kamu görevlisi ise cezası üç yıldan sekiz yıla kadar hapis olacaktır. Gerçeğe aykırı belge düzenleyen tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire veya diğer sağlık mesleği mensubu, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Düzenlenen belgenin kişiye haksız bir menfaat sağlaması ya da kamunun veya kişilerin zararına bir sonuç doğurucu nitelik taşıması halinde, resmi belgede sahtecilik suçu işlenmiş kabul edilir. Her hâlükârda resmi belgenin, Kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde (süresiz), verilecek cezada Ğ nispetinde artışa gidilir. Gerçek bir resmi belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırken, bunu yapan şayet kamu görevlisi ise verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Özel belgede sahtecilik
Resmi makam tarafından düzenlenmeyen, kişilerce oluşturulabilecek türde olduğu halde gerçeğe aykırı şekilde düzenlenenya da değiştirilen evrak için özel belgede sahtecilik suçundan Ceza yasamızdaki karşılığı ise bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Gerçek bir özel belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Belirli bir tarzda doldurulup kullanılmak üzere kendisine teslim olunan imzalı ve kısmen veya tamamen boş bir kâğıdı, verilme nedeninden farklı bir şekilde gerçeğe aykırı olarak dolduran kişi de şayet muhatabı şikayet edecek olursa üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İmzalı ancak boş bir kâğıdı hukuka aykırı olarak ele geçirip veya elde bulundurup da hukuki sonuç doğuracak şekilde dolduran kişi, belgede sahtecilik hükümlerine göre cezalandırılır. Ancak bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla belgede sahtecilik suçunun işlenmesi halinde, verilecek cezada yarı oranında indirime gidilebilecektir.
