Orman yangınları

Hikmet Sami Türk

1. Giriş

Türkiye’de 28 Temmuz 2021 günü Manavgat’ta başlayan, kısa zamanda başka ilçe ve illere de yayılarak bir hafta içinde 44 ilde 197 yerde çıkan, ancak 10 günde kontrol altına alınabilen, bazı yerlerde söndürme çalışmaları devam eden son orman yangınları, bütün milletimizi can evinden vuran büyük bir acı oldu. Şüphesiz bu yangınlar, her yönüyle, bu arada bir kundaklama, sabotaj sonucu olup olmadıkları açısından araştırılmaktadır. O konudaki kararları, görevli ve yetkili Cumhuriyet savcılarının açacakları davalar üzerine mahkemeler vereceklerdir.

Fakat olayın başka bir önemli yönü daha var: Aynı günlerde Yunanistan ve ABD California’da da orman yangınları çıkmıştır. Hepsi Kuzey Yarım Küre’de üç ayrı ülkenin aynı veya yakın enlemler üzerinde bulunan ormanlarında çıkması dikkat çekicidir.

2 . Ormanlar ve Yararları

31.8.1956 tarih ve 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 1. maddesine göre; “Tabii olarak yetişen veya emekle yetiştirilen ağaç ve ağaççık toplulukları yerleriyle birlikte orman sayılır.” Aynı  maddede A’dan K’ye kadar giden bentlerde istisnaları gösterilen bu tanım, ormanların işlevini belirtmez. Yerden çıktıkları veya dikildikleri yerdeki ağaçlarıyla büyüyen, iğne yapraklı ağaçlarıyla genellikle yeşil kalan, diğer biçimlerdeki yapraklı ağaçlarıyla ilkbaharda yeşillenen, sonbaharda sararan veya kızaran, yüzlerce türde ağaç veya ağaççıklardan oluşan; içinde insanların yaşayabildiği, büyük, küçük yüzlerce türde canlının yaşadığı, yüzlerce türde bitkinin yeşerdiği ortam olan ormanlar, ağaçlarıyla solununum yoluyla havaya verdiğimiz karbondioksiti emen, buna karşılık havaya oksijen veren, böylece kirli havayı temizleyen ve temiz hava solumamızı sağlayan, yağmur yağmasına yardımcı olan, ama rüzgârın şiddetini kesen, topraktaki kökleriyle sellere ve toprak kaymalarına engel olan, bize çeşitli besin maddeleri veren, kendilerini sürekli yenileyen canlı organizmalardır. Doğal afetler dışında, insanlar tarafından ahşap bina inşaatı, çeşitli biçimlerdeki ahşap malzeme üretimi, kereste, odun ve yakacak olarak kullanılmak üzere kesilmek suretiyle ağaçlarının ömrü ayrı ayrı sona eren ormanlar; dünyadaki canlı yaşamın bütünleyici parçalarıdır. Topraksız, havasız, susuz, denizsiz bir dünya düşünülemeyeceği gibi ormansız bir dünya da düşünülemez.

Şüphesiz ormanlar, bir amenajman plânı çerçevesinde işletilebilir. Öyle de yapılıyor. Ama ormanlar, tarla alanları açmak, maden aramak için kazılar yapmak gibi onları tahrip eden, yok eden amaçlar için kullanılamaz. Her ne kadar Orman Kanunu’nun 16. maddesinde 26.5.2004 tarih ve 5177 sayılı Kanun’un 34. ve 10.6.2010 tarih ve 5995 sayılı Kanun’un 19. maddeleriyle yapılan hatalı değişiklikler uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nın izniyle Devlet ormanları içinde maden aranması ve işletilmesi olanağı getirilmiş ise de; bu iznin ormanların yok edilmesine yol açacak şekilde kullanılmaması gerekir. Hiçbir tarla, hiçbir maden orman kadar değerli olamaz. Tarım ve maden arama amaçlarıyla kesilen ağaçların başka yerde dikileceği söylemi, bir aldatmacadan başka bir şey değildir.

YARIN: Orman yangınları ve Küresel Isınmayla Gelen İklim Değişikliği