AUKUS (2)

Alp Kırıkkanat

 ABD ve İngiltere’nin Çin’i Pasifik’te olabildiğince sıkıştırmasının nedenleriyle Çin’le iyi bir ticari ilişkisi olan Avustralya’nın AUKUS’a iştirak sebeplerinin kesiştiği noktalar neler olabilir? Büyüyen Çin karşısında elbette ulusal güvenliğini daha ileri boyutlara taşımak denilebilir. Ancak bilinenin dışında, işin olası bir başka boyutu da olabilir.

Şimdilik dillendirilmeyen bu tehdidin, kuraklık ve açlık tehlikesi olduğunu düşünüyorum. Avustralya bazı ülkelerin en büyük buğday tedarikçisi olarak biliniyor. Ancak böyle olmasına rağmen uluslararası bir kısım istatistiklerde; Avustralasya olarak isimlendirilen Avustralya, Yeni Zelanda ve komşu adaları kapsayan bölgede, iklim değişikliği nedeniyle 2050’lerde ekilebilir toplam tarım alanlarının yüzde 40’nın kuraklık tehdidi altında kalacağı öngörülüyor. Bu bir ada ülkesi olan Avustralya için önemli bir tehlike. Böyle bir durumda, Pasifik’teki tedarik zincirlerinin ne olacağı ve Çin’in olası reaksiyonları dikkate alınmak zorunda. Netice itibarıyla bu probleme bağlı olarak, deniz ulaştırma yollarının güvenliği birinci derecede önem taşıyor. Bu da 2050’lere kadar güçlü bir donanma ihtiyacını ortaya koyuyor.

Diğer yandan kendi silah ve gemi inşa sanayinin devamı açısından pazar arayan ABD ve İngiltere’nin bu ihtiyacı görmemeleri mümkün değildi. Fransa’ya iyi bir çalım attılar. Ancak, ABD ve İngiltere’nin kendi kuvvet yapılarında ve yeni harp gemisi inşasında son dönemde yaşadıkları sıkıntılar ortadayken, nükleer takatli gemi yapımında endüstriyel alt yapısı eksik bir Avustralya’da neyi, nasıl ve ne sürede yapacakları da ayrı bir merak konusu.

Sonuç olarak, Afganistan’dan çekilmek zorunda kalmış bir ABD’nin başını çektiği Avustralya hamlesini dünyanın düzeni değişiyor diye açıklamak, şimdilik, yanıltıcı olabilir. Bu anlaşmanın birkaç gün sonrasında Çin’in bir günde 38 savaş uçağıyla Tayvan hava sahasını ihlal ettiğini gördük. ABD’nin şimdilik göze alamayacağı bir mücadeleye girmeyeceğini tahmin ediyorum. Büyük paktların yerini, ekonomik öncelikli siyasi ve askeri birliktelikler almaya başladı. Bunu Doğu Akdeniz’de ve komşumuz Yunanistan’ın kendine taraftar bulma çabalarında da görüyoruz. Ancak büyük sorunlara küçük ve orta çaptaki bölgesel ortaklıkların çare olabilmesi zor. Çünkü farklı maksatlarla kurulan diğer bölgesel oluşumlar arasında da senkronizasyona ihtiyaç var. Bu daha da zor.

BİTTİ