Homosistein vücudumuzda et, yumurta, balık ya da bitkisel protein içeren tahıl gibi besinlerle alınan metiyoninden adındaki aminoasitten yapılan bir maddedir. Yani vücudumuzda üretilir ancak yapımı için bu aminoasidi içeren besinleri dışarıdan almamız gerekir. Azı karar çoğu zarar türünde olan bu madde normal şartlarda vücuttaki birçok biyokimyasal olaylarda işimize yarar. Metiyoninin glutatyon denilen çok önemli bir antioksidana dönüştüğü yolun bir ara parçasıdır.
Homosistein yüksekliği damar tıkanıklığı riskini artırır
Homosistein vücudumuzda işe yarar dedik buraya kadar bir sorun yok. Ancak homosistein kanda yüksek bulunduğunda kalp damar sağlığı açısından bir tehdit oluşturur. Damar tıkanıklığı riskini artırır. Bunu hem damar iç yüzeyini döşeyen endotel tabakasının işlevini bozarak hem de kanın pıhtılaşmasını artırarak yapar. Zaten bu iki etki de maalesef damar tıkanıklığının baş sorumluları oluyor. Eğer damar tıkanıklığı kalp damarları yani koronerlerde olunca kalp krizine, beyinde olunca inmeye yol açar. Bacak damarlarında derin ven trombozuna sebep olan pıhtı ise akciğer damarına gidip onu tıkayarak akciğer embolisine yol açar.
Homosistein yüksekliği aynı zamanda vücudun paslanmasına sebep olan serbest radikallerin oluşumunu da artırır. Yaşlanmayı çabuklaştıran bu özellikle birlikte Alzheimer ile bunamayı da artırdığı gözlenmiştir.
Homosistein yüksekliği nasıl anlaşılır
Homosistein yüksekliğini anlamanın en kesin ve kolay yolu kandaki düzeyini basit bir kan tahlili vererek ölçtürmektir. Zira ateroskleroz yani damar tıkanıklığı süreci zamanla ilerleyen bir olay olduğu için başımıza bir hadise gelmeden belirtisini görmek biraz zor. Ancak sadece homosistein yüksekliğine özgü olmayan fakat beraberinde sık görülen belirtilerden, migren tarzı baş ağrıları, kol ve bacaklarda uyuşma, karıncalanma, halsizlik, atipik vücut ağrıları, sık çıkan ağız içi aftlar ve uçuk, cilt renginde solukluk, duymada azalma ve yüksek tansiyonu da sayabiliriz.
Yüksekliğine sebep olan faktörler:
Başımıza böyle önemli işler açan hatta kalp damar hastalıklarında bağımsız risk faktörü olabilecek kadar tehlikeli şekilde karşımıza çıkan homosisteinin yükselmesine neler sebep oluyor gelin bir göz atalım.
-Bazı vitamin ve mineral eksiklikleri homosistein yüksekliğine yol açabilir. Örneğin B grubu vitaminlerden B2, B6, B9 ve B12 vitaminleri vücudumuzda suda eriyen yani depolanamayan, birçok önemli ve çeşitli fonksiyonlarda işimize yarayan vitaminlerdir. Bu vitaminlerin eksikliğinde homosistein yüksekliği gözlenir. Bunlardan B2 vitamini diğer adıyla riboflavin besinlerden enerji üretilmesinde görev alır. Antikor ve kırmızı kan hücre üretimi, sinir sisteminin düzgün çalışması, saç, tırnak, cilt sağlığı ve büyüme gelişmede önemli bir vitamindir. Eksikliğinde tiroid bozuklukları, katarakt gelişme riski artar. Egzama, dermatit, baş ağrısı görülebilir. Peynir, yumurta, susam, et, badem, mantar ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. B6 vitamini diğer adıyla pridoksin güneş ışığına ve pişirmeye karşı hassas bir vitamindir. Bağışıklıkta ve kırmızı kan hücrelerinin üretiminde önemlidir. Muz, patates, avakado, bezelye, yulaf, ıspanak, yumurta sarısı, süt ve süt ürünleri, ciğer, balık ve tavukta bulunur.
-B9 vitamini diğer adıyla folik asit veya folat DNA molekülünün sentezi ve tamirinde rol alır. Kırmızı kan hücrelerinin olgunlaşmasına yardım eder. Saç foliküllerindeki hücreleri geliştirir, sağlıklı uzamasını sağlar. Göz ve cilt sağlığına da faydası vardır. Folik asit içeren gıdalardan kuşkonmaz, portakal, ıspanak, Brüksel lahanası, brokoli, karnabahar, karalahana, kırmızı mercimek, yeşil mercimek, pırasa, pazı, semizotu, tam tahıllar, kivi, marul, nane ve bezelyeyi sayabiliriz.
-B12 vitamini diğer adıyla kobalamin kırmızı kan hücresi oluşumunda, DNA sentezinde rol oynar. Beyin sağlığını destekler, unutkanlığa iyi gelir. Eksikliğinde el kol uyuşması, kansızlık dengesizlik olabilir. Yaşlı kimseler ve vegan beslenenlerde eksikliği daha sık görülür. B12 vitamini et ve süt ürünlerinde bol miktarda bulunur. Betain kandaki yüksek homosistein seviyesini düşüren bir aminoasittir. Eksikliğinde homosisteinde yükselme gözlenir. Ayrıca B12 vitamini, kalsiyum ve demir emilimine de yardım eder. Ispanak, pancarda bol miktarda betain bulunur.
Magnezyum mineralinin eksikliği homosistein yüksekliğine sebep olur. Vücudumuzda enerji metabolizmasında görev alan birçok enzimin işlevinde gerekli önemli bir mineraldir. Kan basıncının düzenlenmesinde, damarların elastikiyetinde, kalp ritminin düzenlenmesinde, insülin direncinin, kan şekerinin düzenlenmesinde, kasların gevşemesinde rolü vardır. Bu nedenle kramplara iyi gelir. Bitter çikolatada, fındık, bakliyat muzda ve pazı, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunur.
- Metiyoninden zengin diet fazla kırmızı et ve süt ürünlerin tüketilmesi homosistein yüksekliğine sebep olabilir.
Sigara, alkol kullanımı, fazla kahve tüketimi homosisteini yükseltir.
İleri yaş, genetik olarak enzim yetersizliği, hipotiroidi ile seyreden tiroid bozuklukları, böbrek yetersizliği, sedef ve lupus hastalığı, şeker hastalığı, obezite, hareketsiz yaşam, kan yağlarındaki yükseklik homosistein yüksekliğine de sebep olabilir. Ayrıca vücutta civa gibi ağır metallerin birikimi, metformin içeren diyabet ilacı, levadopa içeren Parkinson ilacı, fenitoin içeren epilepsi ilacı, fenofibrat ve kolestiramin içeren kolesterol ilacı gibi ilaçlar vücutta homosistein yüksekliğine yol açabilir.
