Covid-19’un işbirlikçisi sigara
Sigara, koronavirüs gelmeden önce ona güzelce yer hazırlıyor, gelince de işini çabuk görmesi için bütün yardımı yapıyor!
Dün “31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü” idi. Dünya Sağlık Örgütü tarafından tütün ürünlerinin sağlığa zararlarına dikkat çekmek ve sağlıklı yaşamı vurgulamak amacıyla her yıl Mayıs ayının son günü “Dünya Tütünsüz Günü” olarak ilan edilmiştir. Sigara da bu tütün ürünleri arasında en sık kullanılanı ve maalesef de en kolay alışılanı. Bu yüzden de sigaranın zararları diye bahsederken aslında tüm tütün ürünlerinin zararlarından da bahsetmiş oluyoruz.
Akciğerleri vuruyor
Covid-19, 2019 yılının sonlarına doğru önce Çin’in Wuhan şehrinde başlayıp tüm Dünya’ya yayılmış, Mart 2020 tarihinde de Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak tanımlanmıştı. Ülkemizde ilk vaka 11 Mart 2020’de gözlendi. Böylece biz de Dünya’yı alt üst eden bu korkutucu hastalıkla daha yakından tanışmış olduk. Yüksek ateş, öksürük, halsizlik ile başlayan bu hastalık en çok akciğerleri vurarak insana zarar veriyor. İşte sigara ile buluştukları nokta da burada. Birlikte görevlerini başarıyla tamamlayıp hastayı doğruca yoğun bakıma gönderiyorlar. İşbirlikçisi sigara virüs gelmeden önce güzelce ona yer hazırlıyor, gelince de işini çabuk görmesi için bütün yardımı yapıyor.
İşte hayati fark
Sanki sigaranın bizzat kendisinin verdiği zararlar yetmiyormuş gibi bir de bu hastalığı da peşine katıyor. Sigara içenlerde solunum yolu hastalıklarının çabuk ilerlediğini, daha uzun ve daha ağır geçtiğini biliyorduk. Sigara içmeyen biri basit bir gribi birkaç günde ayakta ve hafif atlatabildiği halde sigara içenlerde bu süre daha uzun olup, hastalık kolayca akciğerlere inip zatürre yapabiliyor, öksürük şikayeti de haftalarca sürebiliyor.
Damarlar tıkanıyor
Bunun sebeplerinin başında, sigaranın solunum yollarının iç yüzeyini döşeyen tabakadaki siliyer aktivite dediğimiz savunma hareketini baskılaması ve bu sistemi enfeksiyonlara açık hale getirmesi yer alıyor. Böylece sadece üst solunum yollarında kalacak bir hastalık kolayca akciğerlere inip yerleşir ve zatürreye sebep olur. Covid-19’un sebep olduğu hastalıklardan bahsedilirken damarla ilgili komplikasyonları da mutlaka duymuşsunuzdur. Bu melun hastalıkla uğraşırken bir de damarlara yaptığı hasarla da uğraşıyoruz. Damarların pıhtı ile tıkanmasını kolaylaştırdığı için bunu önleyici tedavi vermeye çalışıyoruz. Bu tıkanıklık kalpte olduğu gibi akciğer damarlarında da oluyor ve her ikisi de öldürücü derecede tehlikeli. İşte tam bu noktada da sigara ile ortak hareket ediyorlar. Çünkü sigaranın da damarlara neler yaptığı malum.
Vücuda neler yapıyor?
Gelin sigaranın vücudumuza neler yaptığına bir bakalım, siz de eğer sigara içiyorsanız bu kararınızı tekrar bir gözden geçirin.
Sigara birçok kanserojen ve zararlı maddeleri taşır.
Sigarada bulunan katran (zifir) yapışkan, kahverengi bir kalıntı bırakan kanserojen ve çok zararlı bir karışımdır. Dişlerde lekelenme yapar. Bu sadece estetik görüntüyü bozar fakat aynı lekeler hava yolları ve akciğerde de oluşur ve çok zararlıdır.
Benzer şekilde sigarada bulunan benzen lösemi oluşumuna, Kadmiyum, polonyum-210, nitrozaminler, akrolein, asetaldehit, hidrazin, nikel, kurşun, kobalt, berilyum, arsenik gibi maddeler de diğer bazı kanserlerin oluşumuna katkıda bulunur.
Akciğerleri, bronşları var gücüyle bozan sigaranın dumanındaki karbonmonoksit ayrıca kırmızı kan hücrelerindeki (alyuvarlar) hemoglobine bağlanarak hemoglobinin oksijen taşımasını engeller ve tüm vücuda kan yoluyla taşınan oksijenin taşınma kapasitesini de düşürür.
Hatta bu da yetmezmiş gibi en sağlam vuruşunu yaptığı damarları da bozar kanlanmayı, beslenmeyi, oksijenlenmeyi bu yolla da azaltır.
Bu durum hangi organda olmuşsa ona göre belirti ortaya çıkar. Olay kalp damarlarındaysa daha tehlikeli hal alıp kalp krizi şeklinde kendini gösterebilir.
Sigara, önce damarın iç yüzeyini döşeyen endotel dediğimiz tabakayı bozar, yüzey bütünlüğünün bozulduğu yerde başta pıhtılaşma ürünleri olmak üzere kolesterol, kalsiyum, bağ dokusu hücreleri gibi maddeler birikerek plakları oluşturur; böylece ateroskleroz dediğimiz damar sertliği oluşarak damar tıkanıklığı başlar ve sigara sayesinde de hızla ilerler.
Sigaradaki bağımlılıktan sorumlu nikotin ise vücutta adrenalin salgılanmasına sebep olur. Bu hormon koroner arterde kasılmaya (koroner spazm) yapar. Böylece o damarın kanlandırdığı bölgedeki kan akışı bozulur. Adrenalin aynı zamanda tansiyon ve nabzı da yükseltir. Trombositlerin bir araya gelmesini kolaylaştırarak pıhtılaşmayı artırır.
Sigara damar iç yüzeyinde plak oluşmasını ve bu plakların çeperinin yırtılmasını kolaylaştırarak, hem de pıhtı oluşumunu artırarak damarın tıkanmasına yol açar.
Yasanın mimarlarından
Dünya’da başta Dünya sağlık Örgütü olmak üzere çeşitli kuruluşların çabaları, ülkemizde ise Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın tütünle mücadele çalışmalarına verdiği sağlam destek, 2008’deki “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesi” ile ilgili yasanın mimarlarından Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü kardiyolog Prof. Dr. Cevdet Erdöl’ün, Yeşilay’ın ve Sağlık Bakanlığımızın takdire değer çalışmaları tütün ürünleriyle ilgili iyi bir yol kat etmemizi sağladı. Ancak biliyoruz ki son karar siz sigara içenlerde düğümleniyor.
