Sosyal devlet ve alınamayan domates ile et

EYLÜL ayı enflasyon oranları açıklandı. Yükselen rakamlar tahminlerimizi doğruluyor.
Etin yanı sıra artık tarım ürünlerindeki artışlar da el yakar, enflasyon oranlarını körükler hale geldi.
Eksiden, taze fasulye, barbunya, ayşe kadının üzerine, domates soğan koyup, ailenize bir tencere yemeği ekonomik fiyatlarla yapabilirdiniz.
Şimdi bırakın bu sebzeleri ucuza bulmayı, soğan bile aşırı pahalandı.
Bol domates dökmek artık cesaret ister!
Domates tüm meyve ve sebzelerin arasından sıyrıldı, enflasyon canavarının gözbebeği oldu.
Üstelik İzmir’de ağırlığını daha da açık ara ortaya koydu domates...
Eylül ayında Türkiye genelinde yüzde 57.16 artan domatesin İzmir’deki artış rekoru 78.37 oldu.
Geçen yıllardaki fiyatlara baktım. Domatesin ortalama fiyatı İzmir’de 2008’de 68 kuruş, 2009’da 90 kuruştu.
2010’da 2 TL’ye çürük domates bile bulamıyorsun!...
* * *
Domates açık ara zam rekortmenliğini sürdürürken, fiyatının yüksek olmasının iki ayrı nedeni var.
Birinci neden, her tarım ürünü için neredeyse aynı...
Yanlış ve ihmal edilen tarım politikaları ile bir türlü doğru zemine oturtulamayan “Üretici -komisyoncu -tüketici” tedarik zinciri.
Tabii, bir yıl fiyatlar yerlerde gezince ertesi yıl üretici de haliyle aynı ürünü ekmemeye çalışıyor. Geçen yıl tarlalarda kalan, derelere atılan domateslerin fotoğraflarını az mı yayınlamıştık?
Bu manzaralar üreticiyi domates ekiminden soğuttu.
* * *
İkinci neden, bahar aylarında yaşanan aşırı yağışlar ve virüs. Özellikle Ege Bölgesi’ndeki yoğun yağışlar birçok tarlayı, serayı zarara soktu. Bir süre sonra domateslerde virüs görülmeye başlandı. Manisa Ziraat Odaları Birliği Başkanı Nuri Sorman virüsün daha çiçekteyken domatesi sardığını söylüyor.
Hastalıkla üreticinin başbaşa bırakıldığını öne süren Sorman, ayrıca yaş meyve ve sebzede de üretici ile tüketici arasındaki fiyat uçurumunu kıracak, üretici kooperatiflerinin oluşmasını istiyor. Sorman, kooperatifler eliyle konserve ve meyve suyu konsantre tesisleri kurulması gerektiği üzerinde duruyor.
Varolan üretici birliklerinin değerini bilmeyen, arpalık, bazen gereksiz gören bir Türkiye’ye yaşananlar ders olabilir mi acaba ?
* * *
İzmir’de ise Ziraat Odası kayıtlarına göre yaklaşık 3 milyon ton domates üretiliyor. Kınık, Bergama, Torbalı civarında üretim halen yoğun olarak sürdürülüyor.
Başkan Sedat Köse de tarım politikalarındaki yanlışlığın domatesin fiyatını fırlattığına inanıyor.
Domates üreticisi yalnız kaldı, kim neyi ne kadar üretmesi gerektiğini bilmiyor. Domates de bunun iyi bir örneği.
Tarladaki fiyatlarla, marketteki fiyatlar arasında uçurum en çok kendini yaş sebze ve meyvede belli ediyor. Yaklaşık yüzde 400’e yakın fark var. Biz domatesi 3-4 TL’ye market ve pazardan alırken, üretici domatesini 1 TL’den satsa köşeyi dönecek.
* * *
Yaşananlar domatesteki tablo.
Bu tablo hava şartlarının değişmesiyle birlikte değişecek ama ülkede asıl değişmesi gereken, sosyal devlet anlaşının vazgeçilemez şartı olan temel gıda maddelerinin fiyatları olmalı.
Et fiyatlarına yaklaşamaz, sebze-meyve el yakarken ve çoğu ihtiyaç maddelerinde fiyatlar artarken “sosyal devlet anlayışı”nın sahiciliğini sorgular hale gelirsiniz.
‘Alım gücü başa çıkamadığım kadar düştüğünde piyasayı ÖTV, KDV indirimleriyle regüle ederim’ diye düşünüyorsanız, temelde büyük bir yanlış var demektir.
“Sosyal devletçilik” yapıyorum diyebilmek için, “Ucuz ithalat ve montaj üssü” yaratma bakışınızı ana hedef görmekten vazgeçip, yüzünüzü önce toprağa ve insanınıza çevirmek zorundasınız...


Domates, tacı limondan aldı
2009 Eylül İzmr şampiyonları: Limon 31,93, Okul Çantası 20,63, Gömlek (Kadın için) 15,49 , Koyun Eti 11,22, Odun Ücreti 7,08
2010 Eylül İzmir şampiyonları: Domates 78,37, Sivri biber 56,08, Dana Eti 5,65, Servis Ücreti 3,85, Okul Giysileri (Çocuk) 3,05


Domateste fiyatlar neden sıçradı?
- Geçen yıl domates fiyatlarından memnun kalmayan üretici, dikimi azalttı. Üretim talebi karşılayamadı.
- Bahar aylarında aşırı yağmurlar tarlalara zarar verdi
- Virüs, üretimi yaklaşık yüzde 30 oranında daralttı. Virüs başlangıcında tarlalarda önlem alınmadı, üreticiye destek verilmedi.
- Üreticinin mazot başta olmak üzere üretim maliyetleri arttı.
- Geçen yıl domateste hayal kırıklığı yaşayan üretici başka ürünlere yöneldi.
- Yaş sebze ve meyvede üretici ve tüketici arasında fiyat farkı yüzde 400’e ulaştı.
- Üretici birlikleri modeli sebze ve meyvede oluşturulamadı. Bu durum talebin canlı üretimin daraldığı alanlarda fiyatlarda fahiş yükselişler yarattı.