Yapay zekâyı doğru beslemek
Sağlıkta öne çıkan yapay zekâ uygulamaları, beslenme ve diyetetik alanında da kullanılıyor. Hastalık riskini beslenme üzerinden tahmin eden uygulamalar bulunuyor. Peki, yapay zekâ sağlığımız için ne kadar umut vadediyor?
Dijital dünya gelişen teknolojiyle artık hayatımızın her alanına hitap ediyor. Telefondan tablete, televizyondan bilgisayarlara birçoğumuz bu dijital dünyanın içindeyiz. Günümüzde yapay zekânın (artificial intelligence-AI) yaygınlaştığı alanlar oldukça fazla. Grand View Research raporuna göre, küresel yapay zekâ pazarının değeri 136 milyar doların üzerinde. Yapay zekânın doğru tahminlerde bulunabilmesi için çok miktarda veriyle eğitilmesi gerekiyor. Bu konuda güncel gelişmeleri yakından takip ediyorum; çünkü yapay zekânın en yaygın kullanıldığı alanlardan biri de sağlık. Yapay zekâ uygulamaları, deneysel ve klinik tıpta giderek daha fazla uygulamada kullanılıyor.
Beslenme ve diyetetik alanında yapay zekâ uygulamaları, beslenme durumunun değerlendirilmesi, diyet planlama ve antropometrik ölçümler olmak üzere pek çok alanda kullanılmaya başlandı. Öyle ki beslenme-hastalık gelişimi riskini tahmin eden uygulamalar da bulunuyor. Yapay zekâ algoritmaları ve biyomedikal sinyallere dayalı vücut kas ve yağ kütlesi gibi tahmin modelleri de geliştiriyor. Egzersiz alanında ise yapay zekâ destekli birçok uygulama var. Örneğin bir mobil fitness uygulamasında yapay zekâ kişiyi telefon kamerasıyla görüyor, eklemlerini tespit edip vücut açılarını hesaplıyor ve pozisyonu tanımlıyor.
Dikkatli olmak gerekiyor
Yapay zekâyı ne kadar beslerseniz, o kadar etkili oluyor. Burada dikkat edilmesi gereken noktalar var. Örneğin, bir süre önce karşılaştığım pek de olumlu olmayan bir haberi paylaşmak istiyorum.
Yeni Zelanda’da bireylerin artan gıdalarını değerlendirmelerine yardımcı olmak için tarifler üreten ChatGPT-3 destekli bir yemek planlama aracı kullanıma sunulmuş. ChatGPT, öğrenme teknolojisi kullanan bir sohbet robotu ve sorduğunuz sorulara kullandığı dil modeli sayesinde “insan gibi” yanıtlar verebiliyor. Bu uygulamada ise amaç gıda israfı konusunda tüketicilerde farkındalık yaratmak. Uygulamaya girip seçimlerinizi yaptığınızda tarif önerileri karşınıza çıkıyor. Fakat tehlike yaratabilecek bazı faktörlerden dolayı uygulama oldukça eleştirilmiş. Müşteriler gıda dışı seçim yaptıklarında ortaya sağlık açısından risk oluşturan tarifler çıkıyor. Önerilenlerden bazıları arasında, “zehirli ekmek sandviçleri” ve “sivrisinek savar kızarmış patates” var. “Tavada oreolu sebze kızartma” da dâhil olmak üzere bazı tarifler de dikkatleri çekiyor. “Aromatik su karışımı” olarak adlandırılan bir tarif ise klor gazı içeriyor ve bu tarif “susuzluğunuzu gidermek için mükemmel alkolsüz içecek” olarak öneriliyor.
Verilerle yapay zekâ
Yapay zekâyı küresel verilerle bir kez daha değerlendirecek olursak The Pew Research Center anketine göre, küresel olarak sağlık hizmeti sağlayanların yüzde 38’i teşhislerinin bir parçası olarak yapay zekâdan faydalanıyor. Ankete katılanların yüzde 33’ü ise bu durumun daha kötü sonuçlara yol açabileceğini belirtiyor. 10 Amerikalı’dan 4’ü sağlık ve tıpta yapay zekânın hata sayısını azaltacağını düşünüyor, ancak çoğunluk hasta ilişkilerinin olumsuz etkileneceğini söylüyor. Aslında bu anketin sonucu, yapay zekâ teknolojisi ile ilgili pek çok soru işareti olduğunun göstergesi. Diyet planlama konusunda size uygun beslenme önerileri ve kişiye özgü beslenme programı sunan programlar giderek artıyor. Örneğin bilgilerinizi dijital ortamda girdiğinizde, beslenme alışkanlıklarınıza uygun bir diyet programı oluşturulabiliyor. Elbette burada en önemli nokta sistemin bu planlamayı yaparken diyetisyenler ve sağlık profesyonelinden bağımsız hareket etmemesi. Ek olarak girdiğiniz bilgiler doğrultusunda beslenme-hastalık gelişimi riskini tahmin eden uygulamalar da var. Danışanlarımızda sıklıkla kullandığımız besin tüketim kaydı konusunda da yapay zeka gelişmeye devam ediyor. Besin ögesi alımını değerlendirmek için yapay zeka destekli akıllı telefonlar kullanılarak, yiyeceğin görüntüsü aracılığıyla besin tüketimini değerlendiren uygulamalar mevcut. Bu yöntemin klasik değerlendirme yöntemlerine göre diyetisyenlerin iş yükünü azaltmaya yardımcı olabileceği belirtiliyor. Heliyon dergisinde geçtiğimiz aylarda yayımlanan çalışmaya göre vücuttaki kas kaybının taranmasını hedefleyen bir yapay zeka algoritması, bu konuda umut vadediyor.