Sofranıza sahip çıkın

Dünyadaki açlığı azaltmak için çözüm üretimi artırmak değil, tüketimi kontrol etmek, israfı önlemek, yerele sahip çıkmak, tarımı desteklemek ve adaletli dağıtımı sağlamak olmalı.

Gezegeni beslemek, sürdürülebilirlik, gıda israfı terimlerini benden sıkça duymaya alışmış olabilirsiniz. Danışanlarıma, sosyal medya takipçilerime atıksız mutfak, gezegen dostu beslenme önerileri veriyorum ama aynı zamanda onlardan da öneri istiyorum. Sevgimizi, yemeğimizi, bilgimizi paylaşmamız gerek diye hep söylüyorum. Çünkü ancak bu şekilde düşünüp harekete geçersek geleceğimiz için olumlu bir adım atmış oluruz.

Dünyadaki açlığı azaltmak için çözüm üretimi artırmak değil, tüketimi kontrol etmek, israfı önlemek, yerele sahip çıkmak, tarımı desteklemek ve adaletli dağıtımı sağlamak olmalı. Gıda israfı bugün bizimle ve yarın da bizimle olmaya devam edecek, bunun önüne geçmek ise elimizde. 2019’da yaklaşık 690 milyon insan açlıktan etkilendi ve üç milyar insanın sağlıklı beslenemediğini de unutmamak gerek.

İsrafta dünyadaki durumumuz ne?

Belki duymuşsunuzdur, geçen hafta BM Çevre Programı Gıda İsrafı Endeks Raporu 2021 yayınlandı. Rapor 2019’da yaklaşık 931 milyon ton gıda israf edildiğini belirtiyor. Yani 931 milyon ton gıda çöpe gitti. Bu sayıyı gözünüzde canlandırmak için dünyanın etrafını 7 kez çevreleyecek miktar olarak düşünebilirsiniz. Kulağa çok korkunç geldiğinin farkındayım. Gıda israfı çevresel, ekonomik ve sosyal olmak üzere pek çok açıdan dehşet verici. Bu nedenle üretim ve tüketim konusunda oturup düşünmek gerekiyor. Raporda gıdanın yüzde 17’sinin hiç dokunulmadan çöpe gittiği belirtiliyor.

Atıksız mutfak fikrini aşılamak için geç kalamayız

Ülkemizde her yıl kişi başına 93 kilogram, toplamda ise 7.7 milyon ton yiyecek çöpe atılıyor. Türkiye dünya genelinde en fazla gıdanın israf edildiği ülkeler arasında. 7.7 milyon ton israfla 15’inci sıradayız. İlk sıralarda Afrika ülkeleri karşımıza çıkıyor. Meksika’da her yıl kişi başına 94 kilogram, toplamda ise 11.9 milyon ton yiyecek çöpe gidiyor. Nijerya’da her yıl kişi başına atık miktarı 189 kilogram, Kongo’da 100, Mısır’da ise 91 kilogram. Rapora göre, küresel düzeyde, her yıl kişi başına ortalama 121 kilogram gıda israf ediliyor. Bunun 74 kilogramının evlerde gerçekleştiğini biliyor musunuz? Dünya genelinde israfın yüzde 61’i hane halkı düzeyindeyken, yüzde 26’sı gıda hizmetlerinde ve yüzde 13’ü ise perakende aşamasında gerçekleştiğini ele alırsak görüldüğü gibi israfın büyük bir kısmı evlerde gerçekleşiyor. Atıksız mutfak ilkesini benimseyip çevremize de bu fikri aşılamak için daha fazla geç kalamayız. Her birimiz elimizi taşın altına koymalıyız.

Gıda israfını azaltmanın yolları

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün 2011 yılında başlattığı Save Food: Gıda Kayıp Ve İsraflarının Azaltılması Küresel Girişimi’nin devamında 2020 yılında FAO ve TC Tarım ve Orman Bakanlığı iş birliğinde “Gıdanı Koru, Sofrana Sahip Çık” kampanyası çalışmalarına devam ediyor, lütfen daha yakından takipçisi olun. FAO’nun gıda israfını azaltmak için 9 önemli ipucu şöyle:

1- Daha küçük porsiyonlar tüketin

Yemeğe başlarken tabağınıza tüketebileceğinizden daha fazla porsiyonda besin almadığınızdan emin olun.

2- Arta kalanları değerlendirin

Kalan yemekleri çöpe atmak yerine ertesi gün yemek yaparken malzeme olarak kullanın.

3- Akıllı alışveriş edin

Fazla alışverişten kaçınmak için önceden alışveriş listesi yapmaya ve alışverişe aç karnına gitmemeye özen gösterin.

4- Mükemmel görünmeyen sebze ve meyveleri de tüketin

Sebzeler, meyveler güzel veya çirkin diye ayrılmaz, gıda israfı yapmamak için tüketilebilir olan sebze ve meyveleri de satın alın.

5- Buzdolabı sıcaklığını kontrol edin

Besinlerin daha uzun süre taze olarak buzdolabında uygun şekilde saklanıp muhafaza edildiğinden emin olmak için buzdolabını doğru derecede olduğundan emin olun.

6- Mutfakta “İlk giren ilk çıkar” kuralını uygulayın

Daha önce alınan besinlerin dayanma süresi daha az olduğu için önce onları tüketmeye özen gösterin.

7- Etiket okumayı öğrenin

Son kullanma tarihi geçen bir besinin tüketilmesi güvenli değilken, tavsiye edilen tüketim tarihi geçen bir besinin eski özelliklerini taşıyorsa tüketilebileceği unutulmamalı.

8- Atıkları gübreye dönüştürün

Tüketilmeyecek olan atıkları değerlendirebilir, kompost yapmayı deneyebilirsiniz.

9- Gıdanızı paylaşın

Paylaşmak önemsemektir; ihtiyacınızdan fazla olanı, ihtiyacı olanlarla paylaşın. Bu konuda gıda bankacılığından faydalanılabilir.