Panik yok tedbir var

Koronavirüs konusunda ortada dolaşan fazlasıyla asılsız ve yanlış bilgi paniğe yol açabiliyor. O yüzden, akıl karıştıran bütün soruları Prof. Dr. Murat Aksoy’a yönelttim. Onun açıklıkla verdiği cevaplar, paniğe değil, tedbire ihtiyacımız olduğunu gösteriyor

Koronavirüs için tedbir, kişisel hijyen tabii ki önemli ama gerek sosyal medyada gerekse telefon mesajlarında fazlasıyla asılsız ve yanlış bilgi herkesi paniğe sürüklüyor. Market rafları boşalıyor, kolonya, dezenfektan ve maske bulmak neredeyse imkânsız. Diğer tarafta ise hiç umursamayan bir grup da var aslında; ben gencim beni etkilemez, diye düşünenler de! Lütfen unutulmasın ki, sizin duyarsızlığınız en yakın arkadaşınızın, komşunuzun veya aile büyüklerinden birisinin hayatını tehlikeye atabilir. Bu konuda sakin ve tedbirli olmak gerektiğine inanıyorum; bu bilgi kirliliğinin içinde aklınızda birçok soru işareti olduğunu da biliyorum. O yüzden, son günlerde sosyal medyada ve yakın çevremde sıklıkla karşılaştığım soruları konunun uzmanı Prof. Doktor Murat Aksoy’a yönelttim.

Virüs ile bakteri arasında ne fark var?

Virüsler çok daha ufak hastalık etkenleri, bakteriler çok daha büyük. Üstelik yapısal olarak da farkları var. Virüsler çok kolay birbirimize bulaştırabileceğimiz ajanlar.

Antibakteriyeller, dezenfektanlar veya sabunlar virüslerle mücadelede etkili mi?

Virüslerle savaşta en önemlisi el yıkamak. Bu uygulama bakteri ve virüslerin sadece bir kısmından kurtulmamıza yardımcı olur. En az 20 saniye boyunca elleri yıkamak korumayı çok daha yüksek seviyelere çıkarıyor. Sabunla el yıkamaya müsait olmayan ortamlarda ise dezenfektan maddelerle el temizliği sağlamak da mümkün.

Peki kolonya?

Kolonya yüzde 70-yüzde 80 oranında alkol içeriyorsa o zaman etkin bir temizleme yöntemi ve rahatlıkla kullanabiliriz. Hem bakterileri hem de virüsleri uzaklaştırma yeteneği var.

Virüsün tamamen yok olma ihtimali düşük

Sıcak havalar geldiğinde virüsten kurtulabilecek miyiz?

Bu konuda şunu söylemek lazım. Evet, bu virüs çok dayanıklı bir virüs değil, özellikle sıcak havalarda ve nemin düşük olduğu durumlarda hızlı bir şekilde ortamdan uzaklaşıyor. Ancak şöyle bir gerçek var, bugün Güney yarı kürede yaz mevsimini yaşayan, 26-27 derece sıcaklıkta ve ortalama nem oranı yüzde 50-60 olan Sydney’de vaka var. Bu durum bize, bu virüsün sıcak havalarda da bulaşma riski olduğunu gösteriyor. Evet, yaz geldiğinde bu virüsün yayılma hızının azalmasını bekliyoruz; çünkü daha az kapalı ortamlarda bulunacağız, daha çok açık havada bulunacağız. Ama tamamen yok olma ihtimalinin düşük olması sebebiyle havalar ısınsa bile önlem almak zorundayız.

Bu konudaki bir diğer inanış da kar yağarsa virüslerin temizleneceği yönünde; bu konuda ne dersiniz?

Bu da doğru değil. Bunun olmadığını da çok net bir şekilde kuzey ülkeleri olan Finlandiya ve İsveç gibi ülkelerde görebiliyoruz. Bu ülkelerde kar görülmesine rağmen enfeksiyon var. Bu enfeksiyon esas olarak damlacık yoluyla bulaşıyor. Ortamda virüsü taşıyan kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında virüsler âdeta ipte asılı gibi havada asılı kalıyor ve bir başka kişiyi enfekte edebiliyor. Veya cansız bir ortamdaki virüsü ellediğinizde ve daha sonra elinizi ağzınıza, burnunuza veya gözünüze götürdüğünüzde yine risk altında oluyorsunuz. Dolayısıyla hava sıcaklığından bağımsız olarak bu konudaki önlemleri almaya devam etmemiz gerekiyor.

Yaz aylarında sivrisinek ısırıklarıyla veya böceklerle virüs bulaşır mı?

Şu ana kadar elimizdeki veriler böyle bir durumun mümkün olmayacağını düşündürüyor. Virüsler, solunum yolu virüsleri ve esas olarak damlacık yoluyla bulaşıyorlar; dolayısıyla sivrisinek veya böcek ısırıklarından korona sebebiyle korkmaya gerek yok gibi görünüyor.

Termal tarayıcılar koronavirüsü tespit edebilir mi?

Termal tarayıcılar sadece ateşli olan kişileri tespit edebiliyor. Ama özellikle bu ateş koronavirüsten mi yoksa başka bir sebepten mi kaynaklanıyor, termal tarayıcılarla anlayamayız. Dolayısıyla termal taramada ateşi olan biri, idrar yolu enfeksiyonu veya grip sebebiyle de ateş sorunu yaşıyor olabilir.

Grip aşısının direkt etkisi yok

Alkol ve çamaşır suları ile vücudu silmek koronavirüsten korur mu?

Hayır, az önce de söylediğim gibi solunum yoluyla geçen bir virüsten bahsediyoruz. Virüs cilt ile bulaşmadığı için vücudu bu tarz maddelerle dezenfekte etmeye çalışmak çok yanlış. Cildin tahriş olmasına sebep olabilir. Bu tarz ürünler yüzeylerin ve cansız maddelerin dezenfeksiyonu için kullanılabilir.

Evdeki hayvanlardan koronavirüs bulaşır mı?

Şu ana kadar evdeki evcil hayvanlardan koronavirüs bulaştığına dair hiçbir bulgu yok. Ama her koşulda hayvanlarla temas ettikten sonra E.coli veya Salmonella gibi diğer bakterilerin bulaşma risklerine karşı ellerimizi yıkamalıyız.

Zatürree aşısı veya grip aşısı bizi koronavirüsten korur mu?

Bu aşıların koronavirüse direkt etkisi yok. Ama gribe yakalanmış bir bireyin bağışıklığının zayıflaması onu korona virüse karşı da daha zayıf hale getirecektir. Dolayısıyla bu aşılar korona virüse etki etmese de genel anlamda sağlık için koruyucudur.

Tuzlu su ile gargara yapmak?

Bu uygulamanın da hiçbir bilimsel geçerliliği yok. Ama ağzı ve burnu tuzlu veya normal su ile ara ara yıkamak virüs bulaştıysa bile en azından sayısının veya tutunma yeteneğinin azalmasına yardımcı olur.