Gıdanı koru
Her sene tüm dünyada 1.3 milyar ton gıdanın kayıp ya da israf edildiğini biliyor musunuz? Bu rakam insanların tüketimi için üretilen gıdaların 3’te 1’inin israf edildiği anlamına geliyor.
Gıda israfı demek para, enerji, toprak ve su gibi kaynakların da israfı anlamına geliyor. Son yıllarda israfı azaltmak, atığı azaltmak ve gezegeni beslemek için çok daha fazla çalıştığımı biliyorsunuz. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) 2011’de kurduğu Gıda Kaybı ve İsrafının Azaltılması İçin Gıdanı Koru (Save Food) Küresel İnisiyatifi’nin bölgesel devamı olan ve benim de proje destekçisi olduğum “Sıfır Atık Sıfır Açlık: Gıda Kayıpları ve İsrafını Azaltmak İçin Destek Projesi”nin sonunda, FAO’nun teknik desteğiyle Türkiye’nin gıda kaybı ve israfına ilişkin ilk ulusal stratejisi ve eylem planı hazırlandı. Geçtiğimiz çarşamba günü Tarım ve Orman Bakanlığı ile FAO iş birliğinde organize edilen “Gıdanı Koru” kampanyası ve eylem planının duyurusu gerçekleştirildi. Açılış konuşmalarının Sn. Dr. Bekir Pakdemirli, Sn. Viorel Gutu ve Sn. Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun katılımıyla gerçekleştirilen bu dijital lansmanın açılışını ve moderasyonunu yaptığım için oldukça mutluyum.
Besinlerin su ayak izleri
FAO’nun “Dünyada Gıda ve Tarım’ın Durumu (SOFA) 2019” yayınına göre, tarladan perakendeye gelinceye kadar üretilen gıdanın yüzde 14’ü kayboluyor; bu rakam oldukça fazla. Üretilen sebze ve meyvelerin yarısı yenilmeden çöpe gidiyor. Gıda israfı ve kaybının 3 etkisi var: Çevresel, ekonomik ve sosyal. Çöpe atılan gıda büyük miktarda metan gazı üreterek iklim değişikliği ve küresel ısınmaya yol açıyor. Bir diğer yandan ise hepimiz biliyoruz ki her besinin bir su ayak izi var; yani o besinin soframıza gelmesi için harcanan su miktarı. Çöpe giden her besin aynı zamanda su israfı anlamına da geliyor ve ne yazık ki dünyanın temiz su kaynakları tükeniyor. 1 bardak süt 1000 litre su, 1 elma 85-90 litre su demek.
9 önemli ipucu
“Gıdanı koru sofrana sahip çık” ilkesi konusunda hepimize düşen görevler var. Bireysel olarak hepimiz gıdamıza, soframıza, suyumuza, gezegenimize sahip çıkabiliriz. FAO’nun gıda israfını azaltmak için 9 önemli ipucunu sizlerle de paylaşmak istiyorum:
1 - Daha küçük porsiyonlar isteyin
Yemeğe başlarken tabağınıza tüketebileceğinizden daha fazla porsiyonda besin almadığınızdan emin olun.
2 - Arta kalanı değerlendirin
Kalan yemekleri çöpe atmak yerine onları ertesi gün yemek yaparken malzeme olarak kullanın.
3 - Akıllı alışveriş edin
Fazla alışverişten kaçınmak için önceden alışveriş listesi yapın ve alışverişe aç karnına gitmemeye özen gösterin.
4 - Mükemmel görünmeyen sebze ve meyvelere de
Sebzeleri, meyveleri güzel veya çirkin diye ayırmayın, gıda israfı yapmamak için tüketilebilir olan sebze ve meyveleri de satın alın.
5 - Buzdolabı sıcaklığını kontrol edin
Gıdalarınızın daha uzun süre taze olarak buzdolabında uygun şekilde saklanıp muhafaza edildiğinden emin olmak için buzdolabını doğru dereceye getirin (1 ve 5 derece arası). Buzdolabını çok fazla doldurmayın.
6 - Mutfakta “İlk giren ilk çıkar” kuralını uygulayın
Alışverişten döndüğünüzde buzdolabı ve dolaplardaki besinlerin yerlerini değiştirin. Daha önce aldığınız besinlerin dayanma süresi daha az olduğu için önce onları tüketmeye özen gösterin.
7 - Etiket okumayı öğrenin
Besinlerin üzerindeki son tüketim tarihi, tavsiye edilen tüketim tarihi gibi tarihleri anlayın. Son kullanma tarihi geçen bir besinin tüketilmesi güvenli değilken, tavsiye edilen tüketim tarihi geçen bir besini eğer hâlâ eski özelliklerini taşıyorsa tüketebilirsiniz.
8 - Atıkları gübreye dönüştürün
Tüketilmeyecek olan atıkları değerlendirin, kompost yapmayı deneyin.
9- Gıdanızı paylaşın
Paylaşmak önemsemektir; ihtiyacınızdan fazla olanı, ihtiyacı olanlarla paylaşın. Bu konuda gıda bankacılığından faydalanabilirsiniz.