Besin alerjisi ihmale gelmez

Annelerin hem kendilerini hem bebeklerini beslerken tercihlerine dikkat etmeleri gerekiyor. Çünkü gıda alerjisi günümüzde giderek artış gösteriyor. Besin Alerjisi Farkındalık Haftası dolayısıyla bu konuyu ele almak istiyorum.

Bugün 14 Mayıs Anneler Günü ve aynı zamanda seçim günü. Umarım bütün okurlarımız oylarını sandıklarda kullanmıştır. Kadınların eşitsizliklere maruz kalmadığı, özgürce kendi haklarımızı savunabildiğimiz nice güzel günlerin olması ortak arzumuz. Dileğim başta “Doğa ana” olmak üzere tüm kadınların iyi beslenmesi. Anneler Günü, sadece bu özel güne ait hediyeleri, kampanyaları değil, tüm annelerin emeklerinin karşılığını alabildiği, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlandığı bir dünyayı hak ediyor. Bir canlıya annelik etmiş bütün annelerin Anneler Günü kutlu olsun.

Bir canlıya annelik etmenin en önemli noktalarından biri, ona ihtiyacı olan bakımı sağlamaktır. İnsan, tüm canlılar arasında en prematüre doğan ve gelişimi uzun süren canlıdır. Günümüzde doğumdan yetişkinliğe hayatın her alanında bizi etkileyen konulardan biri ise gıda alerjisi. Artık bebekler annelerinin karnından alerjilerle doğabiliyor, anne sütüne alerjik bebeklerimiz var ne yazık ki! O yüzden sizlere, bu hafta olan Besin Alerjisi Farkındalık Haftası vesilesiyle bu konudan bahsetmek isterim. Her yıl dünya genelinde farklı tarihlerde düzenlenen bu özel hafta, bu yıl ülkemizde 15-21 Mayıs’ta kutlanıyor.

Gıda alerjisini karıştırmayın!

Gıda alerjisi, belirli gıdaların anormal bir bağışıklık tepkisini tetiklediği durum olarak özetlenebilir. Vücut, besin içerisinde yer alan bir maddeye genel olarak proteine karşı savunma sistemini harekete geçirir ve antikor oluşturur. Semptomlar alerjinin türüne bağlı olarak maruz kaldıktan birkaç dakika sonra veya birkaç gün sonra bile ortaya çıkabilir. Dikkat, besin alerjisi anafilaktik şok gibi hayati tehlikelere sebep olabilecek alerjik reaksiyonlara neden olabilir! Alerji semptomlarına kusma, mide krampları, kurdeşen, hırıltılı nefes, yutma güçlüğü, dolaşım bozuklukları, dilde şişme, baş dönmesi gibi semptomları örnek verebilirim.

Burada gıda alerjisi terimi, genellikle gıda intoleransı ile karıştırılır. Gıda alerjisi bağışık sistemi tepkisini doğrudan etkilerken, intolerans sindirim boyunca oluşabilecek tepkileri işaret eder ve genellikle hayati tehlike oluşturacak boyutta değildir. Bir diğer fark ise gıda alerjisi ile ilgili antikor sınıfı “IgE” iken intolerans ise genellikle “IgG” antikorları ile ilgilidir. Aynı zamanda besin alerjilerinde alınan besinin miktarı önemli değildir. Çok az miktarda alınan besinler bile ağır semptomların gelişmesine yol açabilir. Besin intoleransında ise şikâyetlerin ortaya çıkması besinlerin miktarı ile ilişkili olabilir.

Giderek artıyor

Gıda alerjilerinin görülme sıklığının özellikle sanayileşmiş toplumlarda son 30 yılda arttığını biliyor musunuz? Araştırmalar da bunu gösteriyor. Yetişkinlerin yaklaşık yüzde 2-6’sı ve çocukların yüzde 8’ini etkiliyor ve bu oranlar giderek artıyor. Araştırmalar, alerjilerin kırsaldan çok şehirde görülme ihtimali daha yüksek olduğunu belirtiyor. Bunun başlıca sebeplerinden biri ise şehirleşmeyle gelen hava kirliliği, beslenme alışkanlıklarının değişmesi ve bağırsak mikrobiyatasının dengesinin bozulması.

Alerji nedeni gıdalar

Herhangi bir gıdanın alerjiye sebep olması mümkün olsa da çoğu gıda alerjisine 8 gıda sebep oluyor. Gıda ve İlaç İdaresi’ne (FDA) göre, 8 majör gıda, ABD’deki gıda alerjik reaksiyonlarının yüzde 90’ına neden oluyor: “Kabuklu deniz ürünleri, balık, süt, yumurta, ağaçta yetişen kabuklu yemişler (ceviz, badem, fıstık), yer fıstığı, soya, buğday ve susam” gıda alerjilerine örnek verilebilir. Aynı zamanda çeşitli besin maddelerine katılan renklendiriciler, koruyucular, çay, kakao ve kolalı içeceklerde bulunan kimyasal maddeler, besin alerjisine yol açabilir. Ben de bugün sizlere en sık görülen 3 gıda alerjisinden bahsetmek istedim.

Bölgelere göre gıda alerjisi

Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği, önceki yıllarda yayınladığı raporda, 3-4 çocuktan 1’inde besin alerjisi görüldüğünün altını çiziyor. Yaklaşık 2 yıl süren ve bin 248 besin alerjili çocuk üzerinde yapılan çalışmada, besin alerjisinin, coğrafi farklılık gösterdiği belirtiliyor. Araştırmaya göre, Ege ve Marmara’da daha çok süt alerjisine rastlanırken Akdeniz, Karadeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yumurta alerjisinin sık görüldüğü tespit edilmiş. Doğu Anadolu Bölgesi’nde araştırmaya dâhil edilen çocukların yüzde 82.1, Karadeniz’de ise yüzde 55.6’sında yumurta alerjisi saptanmış. Aynı yaş grubunda Ege Bölgesi’nde yüzde 65.6, Marmara’da ise yüzde 63.1’inde süt alerjisi belirlenmiş. Farklılıkların temel nedeni olarak kentsel gelişmişliğe, beslenme ve yaşam alışkanlıklarına, bitki örtüsüne, iklime ve coğrafik özelliklere işaret ediliyor.

En sık alerji nedeni 3 gıda

1- Süt

Gıda alerjisi denildiğinde, inek sütü akla geliyor. Daha çok deride kaşıntı, kızarıklık ve egzama görülse de öksürük, hırıltı veya nefes darlığı da belirtileri arasında. Peki, bu belirtiler ne zaman görülür? Bebeklerde ve çocuklarda mama, koyun, keçi ve inek sütünün direkt alımından sonra ortaya çıkar. Yoğurt ve peynir gibi fermente şekilde tüketiminden de etkilenebilir. Bebeğiniz anne sütü alıyorsa anne inek sütü tükettiğinde de bebekte alerjik reaksiyonlar görülebilir. Çocukluk çağında yaygın olmakla birlikte her yaşta görülebilir. Peki, nasıl beslenmeli? Süt, yoğurt, peynir, tereyağı, kefir, dondurma, ayran ve bisküvi gibi süt ve süt ürünleri içeren besinlerin tüketiminden kaçınmalı. Eşlik eden bir alerji yoksa fındık, badem, Hindistan cevizi ve pirinçten yapılan sütleri ise tüketebilirsiniz.

2- Yer fıstığı ve yağlı tohumlar

Yer fıstığı, fındık, badem, Antep fıstığı, ceviz, kaju gibi kuruyemişlerin tüketilmesi sonrası dakikalar ya da saatler içinde deride döküntü, kaşıntı, kızarıklık, gözlerde ve dudaklarda şişlik, burunda akıntı, nefes darlığı, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, tansiyon düşüklüğü, bayılma gibi şikâyetler görülebilir. Semptomlar oldukça ciddidir. Yer fıstığı alerjisi teşhisi, belirtilerin görülmesiyle alerji deri testi veya kandan alerji testi, eliminasyon diyeti ve yükleme ile teşhis konulur. Yer fıstığı gıda ürünlerinde genellikle öğütülerek hacim artırıcı olarak kullanılabiliyor. Bu sebeple yalnızca gıda etiketlerini dikkatlice okumak değil, gıdayı satın aldığınız, restoranda yediğinizde de yer fıstığı içeriği olup olmadığını öğrenmeniz gerekiyor.

3- Yumurta

Yumurta alerjisi erken yaşta görülmekte birlikte belirtileri genellikle yumurta veya yumurta içeren yiyecekleri yedikten birkaç dakika ila birkaç saat sonra ortaya çıkar. Reaksiyon öncelikle yumurtanın beyazındaki proteine karşı oluşur. Belirtiler ve semptomlar hafif ya da şiddetli arasında değişir ve deri döküntüleri, burun tıkanıklığı ve kusma veya diğer sindirim problemlerini içerebilir. Bebeklikte ortaya çıkan bu durum çoğu zaman ergenlik döneminden önce sonlanır. Burada etiket okumak çok kıymetlidir, çünkü pek çok gıdada yumurta bulunabilir. Makarna, mayonez gibi pek çok gıda alternatifinin yumurta içerebileceğini unutmayın! Emzirme dönemindeyseniz bu konuda dikkatli olmanızda fayda var.