‘Zincirleme’ iş sözleşmesi nedir?

Belirli süreli iş sözleşmeleri çalışanların iş güvencesine ilişkin haklarını sınırlandıran sözleşmeler olduğu için birtakım şartlara bağlanmıştır. Bu şartların başında işçinin yapacağı işin belirli süreli sözleşme yapmaya uygun olması gelmektedir. Buna ek olarak belirli süreli sözleşmenin tekrar yapılacak olmasında ise esaslı bir yineleme nedeni olmalıdır. Bu şartları taşımadan yapılacak belirli süreli iş sözleşmesi başlıklı sözleşmeler de belirsiz süreli kabul edilecektir. İşçi başta iş güvencesi olmak üzere, kıdem, ihbar gibi haklara sahip olacaktır.

İş Kanununa göre; belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak belirli süreli sözleşme yapılabiliyor. Yapılan işin niteliği belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilmesi için önem taşıyor. Sözleşme konusu işin bahsedilen objektif koşulları taşımaması halinde sözleşmeye belirli süreli denilse de sözleşme baştan itibaren belirsiz süreli kabul ediliyor.

Borçlar Kanununa tabi çalışanlar için ilk defa yapılacak olan belirli süreli sözleşmelerde objektif neden zorunluluğu öngörülmemiş, herhangi bir nedene bağlı olmaksızın belirli süreli sözleşme yapma hakkı getirilmiştir.

Belirli süreli iş, iş sözleşmesi yapıldığı sırada işin ne kadar süreceğinin bilindiği veya bilinebildiği iştir. Örneğin mevsimlik işler bu kapsamda sayılabilir. Mevsimin veya sezonun ne kadar sürdüğü bilinebileceğinden bu işlerde belirli süreli sözleşme yapılabilir. Fuar organizasyonları, dönemsel tarım işleri, turizm sezonuna bağlı işler belirli süreli sözleşme yapmaya uygun işlerdir.

Esaslı neden şart

Belirli işleri tamamlamaya yönelik olarak da belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilir. Belirli süreli bir işin yapılmasına başlanmış ancak çeşitli nedenlerle iş bitirilememiş ise, bu işin bitirilmesine yönelik olarak da belirli süreli iş sözleşmesi yapılabilir. Belirli süreli işlerde kural olarak üst üste belirli süreli sözleşme yapmak, sözleşmeyi belirsiz süreli hale getirir ve çalışanın iş sözleşmesinin sona ermesi halinde, çalışan iş hukukunun işe iade dahil tüm koruyucu düzenlemelerinden yararlanır. Belirli bir işin tamamlanması için getirilen düzenleme ise, hukuk sistemimizin zincirleme yapılan belirli süreli sözleşmelere ilişkin yasağının bir istisnasını oluşturmaktadır. Kural olarak bir sözleşmenin belirli süreli yapılması için objektif neden var olsa da aynı nedene dayanarak ikinci belirli süreli sözleşme yapıldığında, sözleşme birincisinin başından itibaren belirsiz süreli kabul edilmektedir. Fakat belirli süreli bir işe başlanmış, iş bitirilememiş ve ikinci belirli süreli sözleşme yapılmışsa, her bir sözleşme belirli süreli olma özelliğini korumaktadır. Bu nedenle belirli bir işin tamamlanması için yapılan sözleşmeler de belirli süreli kabul edilmektedir.

Aynı esaslı nedene dayanarak yineleme daha çok kanundan doğan belirli süreli sözleşmelerde kabul edilmektedir. Örneğin özel öğretim kurumlarındaki öğretmenlerle yapılan sözleşmeler. Fakat kanundan doğmayan işin niteliğinin belirli süreli olduğu işlerde, yineleme için yinelemeye yönelik bir esaslı neden aranmaktadır. Örneğin belirli süreli yapılan bir proje işinin, işin bitmemesi nedeniyle uzaması halinde olduğu gibi. İşverenin işinin sürekli proje bazlı olduğu durumlarda yeni proje genellikle yineleme için esaslı neden sayılmamaktadır. Fakat aksi yönde kararlar da bulunmaktadır. Bu konuya devam edeceğiz...