Dünya Bankası her yıl olduğu gibi bu yıl da firmalar açısından iş yapma kolaylığını gösteren “İş Yapma Kolaylığı 2017” (Doing Business) Raporu’nu açıkladı. Bu yılki raporun başlığı “Herkes için Fırsat Eşitliği”.
190 ülkenin yer aldığı İş Yapma Kolaylığı sıralamasının ilk sırasında, geçen yılın ikincisi Yeni Zelanda var. Yani, rapora göre Yeni Zelanda dünyanın en kolay iş yapılan ülkesi. Yeni Zelanda’yı, Singapur, Danimarka, Hong Kong, Güney Kore, Norveç, İngiltere, ABD ve İsveç izliyor. Sıralamanın en sonunda yer alana, yani dünyada iş yapmanın en zor olduğu ülkeler ise Somali, Eritre, Libya, Venezuela ve Güney Sudan. Türkiye, listenin 69. sırasında yer alıyor.
Göstergeler...
Dünya Bankası iş yapma kolaylığını, 11 alanda uygulanan düzenlemelerdeki değişiklikleri izleyerek ölçüyor. Bu alanlar, iki açıdan ele alınıyor. Birincisi, iş yapmayı düzenleyici süreçlerin karmaşıklık düzeyi ve maliyeti; ikincisi, yasal kurumların güçlülüğü. Söz konusu alanlar; iş kurma, inşaat ruhsatı alma, elektrik bağlantısı, gayrimenkul tescili, kredi alma, azınlık yatırımcılarının korunması, vergi ödeme, sınır ötesi ticaret, sözleşme uygulama ve iflas prosedürleriyle işgücü piyasasına yönelik düzenlemeler. İşgücü piyasasına yönelik düzenlemeler alanında iş kalitesini temsil eden göstergelerden bazıları, eşit işe eşit ücret yasasının zorunlu olup olmadığı, işe alımlarda cinsiyete dayalı ayrımcılık uygulanıp uygulanmadığı, ücretli ve/veya ücretsiz analık izinlerinin yasada yer alıp yer almadığı, işçiye maliyet yüklemeyen işbaşında eğitimin varlığı, bir yıllık kıdemi olan işçi için işsizlik korumasının bulunup bulunmadığı, çalışanların haklarının ihlali durumunda idari veya adli yardımın bulunup bulunmadığı, denetim sisteminin varlığı ile sendikal özgürlük şeklinde.
Reform oldu
Bu yılın İş Yapma Kolaylığı raporuna göre, 190 ülkenin 137’sinde küçük ve orta ölçekli işletmelerin açılmasını ve faaliyet göstermesini kolaylaştıran çok sayıda reform gerçekleştirilmiş durumda. Bununla birlikte, geçen yıl küresel düzeyde 283 iş reformu hayata geçirilmiş olduğu görülüyor. Söz konusu rakam, bir önceki raporda 169 olarak açıklanmıştı.
Rapora göre, küresel düzeyde yapılan reformların yüzde 75’ten fazlası gelişmekte olan ülkelerde gerçekleştirilmiş.
Özellikle Sahra Altı Afrika bölgesinin tüm reformlar içinde dörtte birden fazla paya sahip olduğu görülüyor. Sıralamada en fazla yükselen 10 ülke; Brunei, Kazakistan, Kenya, Belarus, Endonezya, Sırbistan, Gürcistan, Pakistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn.
Cinsiyet eşitsizlikleri de raporda!
“Herkes için Fırsat Eşitliği” temalı bu yılın raporunda, kadın ve erkeklerin iş bulma ve iş kurma açısından karşılaştıkları engellerin yüksek ve düşük gelirli ekonomiler arasında büyük farklılıkların söz konusu olduğunun altı çiziliyor. Rapora göre, 155 ekonomide kadınlar erkeklerle aynı hukuki haklara sahip değil. Bu durum, girişimciliği teşvik etmek açısından hayati önem taşıyan bir unsurun kadınlar için yeterince sağlanmadığını ortaya koyuyor. Raporda, gelişmekte olan ülkelerde KOBİ’lerin yüzde 31 38’inin en az bir kadın sahibi/ ortağı olduğunu ortaya koyuyor. Ancak ne yazık ki bu firmaların büyüme oranları, erkeklerin sahip olduğu firmalara göre oldukça düşük düzeyde kalıyor. Dünyanın farklı bölgelerinde, işgücü katılım ve girişimcilik oranları açısından cinsiyetler arasındaki farklılıklar ise şöyle; Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da yüzde 27, Güney Asya’da yüzde 19, Latin Amerika ve Karayipler’de yüzde 14 ve Avrupa’da yüzde 10.
‘İş kurma’ kolaylığı arttı
Raporda Türkiye Avrupa ve Orta Asya ülkeleri içinde, orta gelir düzeyine sahip ülkeler kategorisinder. Türkiye’nin 2016 yılı sıralamasında 55. sırada yer aldığı görülüyor. Türkiye’nin işyerlerinin elektriğe ulaşımı konusundaki puanı azaldığından, bu alandaki sıralamasının 36’dan 58’e indiği; işyerlerinin kredi alma kolaylığı açısından aldığı puan geçen yıl ile aynı kalmasına karşılık, sıralamadaki yerinin değiştiği ve 78’den 84’e gerilediği görülüyor. Diğer taraftan, Türkiye’nin iş kurma kolaylığı bakımından 90. sıradan 79. sıraya yükselmesi dikkat çekici bir gelişme. Raporda, Türkiye’de vergilendirme, ruhsatlama ve kayıt prosedürlerinin geliştirildiğinin de altı çiziliyor.
İstihdam yaratılmalı
Son yıllarda getirilen teşviklerle istihdam üzerindeki yüklerin azaldığını söylemek mümkün. Daha fazla istihdam, ekonomik büyüme ve refah için daha rekabetçi, sürdürülebilir, verimliliği ve kaliteyi esas alan düzenlemelere devam edilmesi gerekiyor. Bu anlamda, 2017 Yılı Programında da bu yönde çok sayıda hedef olduğu görülüyor. Programda, öngörülen büyüme ve yatırım artışlarına bağlı olarak istihdamın bir önceki yıla göre 732 bin kişi artacağı, işsizlik oranının ise yüzde 10.2 olacağı öngörülürken, işgücüne katılım oranının da 2017 sonu yüzde 52.3’e ulaşması hedefleniyor.
