İlk kez çalışmaya başladığı tarihten sonra belirli hastalık halleri sonucunda kişinin çalışma gücünde bir kayıp meydana gelmişse maluliyet ortaya çıkar. Malul kalan ve bu nedenle çalışma gücünü kısmen veya tamamen yitiren sigortalıların gelir kayıplarını telafi etme amacıyla da malullük sigorta kolu kurulmuştur. Maluliyet sebebiyle kendisine aylık bağlananların sayısı ülkemizde 118 bin kişiye ulaşmış durumda.
AIDS de malulluk sayılır
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği’ne göre; nöroloji, psikiyatri, göz hastalıkları, kulak burun boğaz hastalıkları, onkoloji, hematoloji, ortopedi ve travmatoloji, romatoloji, gastroenteroloji ve hepatoloji, dermatoloji, kardiyoloji, damar hastalıkları, genitoüriner sistem hastalıkları, endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları, solunum sistemi hastalıkları ve aids malullük için geçerli hastalıklar olarak belirlenmiştir.
Bu hastalıklar neticesinde çalışma gücünde en az yüzde 60 oranında kayıp meydana gelmişse erken emekli olma hakkı ortaya çıkar. Yüzde 60 kayıp yoksa malullük aylığı alamaz.
Yaşlılıktan ileri gelen hastalıklar maluliyet tespitinde esas alınmaz. Nadir hastalıklar, toplumun küçük bir bölümünü etkileyen hastalıklardır. 7 bin kadar farklı nadir hastalık vardır. Yüzde 80’i genetiktir. Bu hastalıklara yakalanan kişiler de malul sayılabilir.
İşe giriş tarihi önemli
Malulen emeklilikte en kritik konu ilk kez işe girilen tarihten sonra çalışma gücünde kaybın ortaya çıkmasıdır. Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse sigortalı bu hastalık veya engeli sebebiyle malullük aylığından faydalanamaz.
Bu kuralda, nadir görülen hastalıklar için ayrı bir düzenlemeye, bu hastalıkların envanterine ihtiyaç bulunmaktadır.
Sigortalıların çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedip kaybetmediklerinin tespitinde yönetmelikte belirtilen hastalıklar esas alınıyor. Maluliyet tespitinde esas alınacak sağlık kurulu raporlarını düzenlemeye; Sağlık Bakanlığı eğitim ve araştırma hastaneleri, Devlet üniversite hastaneleri, Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı eğitim ve araştırma hastaneleri yetkilidir.
1800 gün prim koşulu var
Sigortalıya malullük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının; malul sayılması, en az on yıldan beri sigortalı olup, toplamda 1800 gün priminin olması gerekiyor. Eğer kişi başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul sayılmışsa, bu sefer 10 yıl sigortalılık aranmıyor, sadece 1800 gün priminin olması malullük aylığı için yeterli oluyor.
Pek çok sigortalı hastalığının ne kadar bir kayba neden olduğunu bilmiyor. Böyle durumda sigortalı SGK’ya başvurarak kendisini sağlık kurulu raporu almak için sevk ettirmeli. 1800 gün ödenmiş primi varsa SGK maluliyet tespiti için sigortalıyı hastaneye sevk etmektedir. Sağlık Kurulu’nun düzenlediği raporda çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp ve ‘başka birisinin sürekli bakımına muhtaç’ ibaresi yer alıyorsa bu durumda 10 yıllık sigortalılık şartı aranmaksızın sigortalı malullük aylığına hak kazanır. Genel sağlık sigortası ve başka prim borcu varsa Bağ-Kur’lulara malullük aylığı bağlanmıyor.
