Dünyanın pek çok ülkesinde faaliyet gösteren kooperatifler 600 milyar doları bulan iş hacmi ile küresel düzeyde 1 milyardan fazla insana hizmet ediyor. Kooperatiflerin yüzde 27’si tarım ve gıda alanında faaliyet gösteriyor. Diğer taraftan, kooperatifler ticari işletmeler için temel oluşturan özgün bir model ortaya koyuyor ve önemli ölçüde istihdam yaratıyorlar. Bu anlamda, özellikle şeker pancarı tarımının kooperatifler kanalıyla ülkemiz açısından istihdama önemli katkılar sağladığını söylemek mümkün.
Şekerpancarı üretimi, ekonomik, sosyal ve kültürel önemi nedeniyle son zamanlarda sıkça gündeme geliyor. Dünyanın en büyük şeker üreticisi Brezilya. Ardından Hindistan ve Çin geliyor. Türkiye ise şekerpancarı üretiminde 12’inci, pancar şekeri üretiminde ise dünyada 5’inci sırada.
Pankobirlik verilerine göre, Türkiye’de her yıl 150 bin çiftçi ailesi pancar tarımı ile geçimini sağlıyor. Fabrikalarda daimi ve mevsimlik olarak 10 bin kişiye, bakım ve hasat dönemlerinde 200 bin mevsimlik tarım işçisine istihdam yaratılıyor.
Şeker pancarı çiftçisinin kendi imkânları ile sulama suyuna kazandırdığı 1.7 milyon dekar tarım arazisi ile sağladığı istihdamın yatırım değeri bugüne kadar 1.6 milyar dolara ulaşmış durumda.
Şeker pancarı hazinesi
Pankobirlik verilerine göre, halen sulanamayan fakat ekonomik olarak sulama suyu temin edilebilecek 40 milyon dekar kıraç tarım arazisi sulu tarıma kazandırıldığında, ekimi artırılacak şeker pancarı ve pamuk tarımı ile tarımda 400 bin tam istihdam, sanayilerinde de 50 bin tam istihdam kazanılacak. Tahminlere göre, Türkiye’de tarım arazisinin tamamında buğday tarımı yapılıyor olsa, elde edilecek üretim ve satış geliri çiftçilerin yaşamını sürdürmelerine yetmeyecek. Bu anlamda, 50 dekar buğday tarımının çiftçiye net getirisi 10 dekar pancar tarımından daha az olmakta.
Şeker pancarı, özellikle istihdam alanının genişliği sebebiyle önemli bir ürün ve politika konusu. Bu açıdan, Türkiye’de şeker sanayini sadece ülkenin şeker ihtiyacını karşılayan bir alan olarak görmemek gerekiyor. Sadece Konya’daki iki tesiste, Altınekin Yağ Fabrikası’nda 25 bin ve Panagro Et Süt Entegre Entegre Tesisleri’nde 50 bin olmak üzere toplam 75 bin çiftçi ailesine istihdam yaratılmış durumda. Söz konusu tesislerin hayata geçirilmesiyle petrolden sonra en çok döviz ödediğimiz ayçiçeği üretiminde yüzde 450, bölgedeki büyük baş hayvan varlığında ise yüzde 25 oranında artış kaydedilmiş.
Şeker pancarı, tarımın manivelasıdır. Yani, şeker pancarı bir ülke için vazgeçilmez endüstriyel bir hazinedir. Bu sebeple, pancar ekimine elverişli arazileri kullanmamak ve şeker fabrikalarını atıl kapasite ile çalıştırmak, ülkenin kalkınmasının önünde önemli bir engeldir.
