İşsizlik sigortası fonu hayata geçtiğinden beri çalışanların güvencesi oldu. Çalışan ve işsizlik sigortasına prim ödeyen kişiler, işsiz kaldıklarında bazı şartların varlığı halinde işsizlik parası alabiliyor. İşsizlik sigortasından sağlanan tek yardım işsizlik parası da değil. İşsizlik parası alan kişi ve ailesi sağlık hizmetlerinden de yararlanabiliyor. Bugünkü yazımda işsizlik sigortası hakkında merak edilenleri anlatmaya çalışacağım.
1 işsizlik sigortasından kim, hangi şartla faydalanabilir?
İşsizlik sigortası fonundan 4/a’lılar yani eski adıyla SSK’lılar, 506 sayılı kanuna tabi olarak kurulan sandıklara tabi çalışan kişiler, işsizlik sigortasına prim ödemek şartıyla kısmi süreli çalışanlar, taksi dolmuş ve şehir içi toplu taşıma araçlarında ay içerisinde 10 günden az çalışanlar ve isteğe bağlı sigortalılar yararlanabilir. Bu kişiler işsizlik sigortasına prim öderler ve kapsamdadırlar. İşsizlik sigortasından faydalanabilmek için kapsamda olmak yetmez. Hem prim ödeme koşullarını, hem de işten çıkış biçimi şartlarını yerine getirmek gerekir.
2 Kaç gün prim ödemiş olmak gerekiyor?
İşsizlik sigortasından yararlanmak için kapsamdaki kişilerin işten ayrılmadan önceki son üç yıl içerisinde, son 120 günü kesintisiz olmak üzere en az 600 gün prim ödemiş olması gerekir. Son üç yıl içerisinde en az 600 gün prim ödememiş kişiler işsizlik parası alamaz. Diğer yandan son 120 gün kesintisiz prim ödemiş olma koşulu için de bazı istisnalar vardır.
3 Son 120 günde rapor alanlar, faydalanabilir mi?
İşsizlik parası almak için işten ayrılmadan önceki son 120 gün kesintisiz olarak prim ödenmiş olması gerekir. Ancak bazı durumlarda çalışanın ay içerisinde eksik günü olur. Hasta olan ve rapor alan işçinin primi eksik yatar. Yine ücretsiz izin kullanan işçinin de priminde kesinti olur. Son 120 gün kesintisiz prim ödeme şartında istirahat raporu alan, ücretsiz izin kullanan, gözaltına alındığı için eksik günü olan kişilerin eksik günleri dikkate alınmaz. Dolayısıyla işten ayrılmadan önceki 120 gün içinde raporlu olan işçi son 120 gün kesintisiz prim ödeme şartı bakımından sorun yaşamaz.
4 Kaç gün işsizlik parası alınabiliyor?
Son üç yıl içerisinde son 120 günü kesintisiz olmak üzere en az 600 gün prim ödeyen işçiler 6 ay işsizlik parası alabilir. Son üç yıl içerisindeki primi 900 gün olanlar 8 ay, son üç yılın tamamında prim ödeyenler ise 10 ay işsizlik parası alabilir. İşsizlik sigortasından en uzun yararlanma süresi 10 ay. 10 ayın üzerinde bir yararlanma söz konusu değil.
5 İşsizlik parası ne kadar?
İşsizlik sigortasından alınacak işsizlik parası, kişinin son dört aylık prime esas kazancının yani SGK’ya bildirildiği brüt ücretinin yüzde 40’ıdır. 2017 yılı için bir kişiye verilecek en düşük işsizlik parası 705.41 TL’dir. Asgari ücretten çalışan bir kişi işsiz kaldığında 705.41 TL işsizlik parası alır. Diğer yandan işsizlik parasında üst sınır vardır. Bir kişinin brüt ücreti ne kadar yüksek olursa olsun alabileceği işsizlik parası asgari ücretin yüzde 80’ini geçemez. 2017 yılı için alınabilecek en yüksek işsizlik parası 1.411,21 TL’dir. Bu rakamın üzerinde işsizlik parası ödenmez.
6 İşsizlik parası alan gelir testine girmeli mi?
İşsizlik parası almaya başlayan kişinin genel sağlık sigortası primleri İŞKUR tarafından ödenir. Örneğin 10 ay boyunca işsizlik parası alan kişi 10 ay boyunca İŞKUR tarafından ödenen genel sağlık sigortası primleri sayesinde sağlık hizmeti alabilir. Diğer yandan işsizlik parası alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler, yani eşi ve yaş sınırını geçmeyen çocukları ile varsa geçimini sağladığı anne ve babası da bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. Dolayısıyla işsizlik parası alan kişinin bu süre boyunca gelir testine girmesi gerekmez.
7 İşsizlik parasına nasıl başvuruluyor?
İşsizlik parası almak isteyen kişilerin İŞKUR’a başvuru yapması gerekir. Bu başvurunun internet üzerinden yapılması da mümkündür. Dolayısıyla işsiz kalan kişi İŞKUR’a hiç gitmeden de işsizlik parasına başvurabilir. www.iskur.gov.tr adresinden işsizlik parasına başvuru yapılabilir. İnternet üzerinden yapılan başvuru sonrasında gerekli kontroller yapıldıktan sonra kişi işsizlik parasını hak etmişse kendisine işsizlik parası verilmeye başlanır.
8 İşsizlik parası hangi kurumdan alınıyor?
İşsizlik parasına başvuran kişi gerekli kriterlere uygunsa işsizlik parasını alabilir. Bu durumda İŞKUR kayıtta belirtilen telefon numarasına SMS atar ve kişiyi bilgilendirir. İşsizlik parasına hak kazandığını öğrenen kişi, ilk parası geldiğinde yeniden bilgilendirilir ve PTT’lerden işsizlik parasını alabilir.
9 Hangi hallerde işsizlik parası kesilir?
İşsizlik parası almaya başlayan kişi yeniden çalışmaya başlarsa, emekli olursa, İŞKUR’un meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimlerine haklı nedeni olmadan katılmazsa, İŞKUR’un çağrılarına cevap vermezse ve yine İŞKUR’un kendisine teklif ettiği ve son mesleğine ve kazandığı paraya uygun olan, ikamet ettiği yerin belediye mücavir alan sınırları içerisinde kalan bir işi kabul etmezse işsizlik parası kesilir. İşsizlik parası alan kişinin İŞKUR’dan gelen çağrılara uyması, İŞKUR’un kendisine sunduğu hizmetleri takip etmesi şarttır. Aynı şekilde çalışmaya başlayan bir kişinin de mutlaka İŞKUR’u bilgilendirmesi ve işsizlik parasını kestirmesi gerekir.
10 İşsizlik sigortası fonunda ne kadar para var?
Mart 2002’den Şubat 2017 sonuna kadar 5 milyon 267 bin kişiye işsizlik parası verilmiş. Bu kişilere toplamda 15 milyar 114 milyon 717 bin TL ödeme yapılmış. 15 yılda işsizlik riskine karşılık önemli bir tampon görevi gören işsizlik sigortası fonu büyümeye devam ediyor.
Şubat 2017 itibarıyla fonda 105 milyar 370 milyon 858 bin TL para birikti. Fonun büyümesi bazı endişeleri de beraberinde getiriyor. Ancak şu ana kadar işsizlik sigortası fonunun başarıyla yönetildiğini söyleyebiliriz. Bundan sonraki süreçte fona prim ödeyen işçi, işveren ve devlet kesiminin menfaatine olacak şekilde fonun daha aktif kullanılmasının sağlanması sağlanan faydayı artıracaktır.
