Esnafa önce borç sonra iade

Soru: Bağ-Kur’luyum. Küçük bir dükkânım var. SGK’dan yazı geldi. 4 bin 500 TL borç çıkarmışlar. Kendi sigorta primimi, yanımda çalışan sigortalımdan düşük ödediğim için bu borç çıkarılmış. Ne yapmalıyım?

CEVAP: Esnaf, sanatkâr, ticaretle uğraşanlara SGK’nın çıkardığı prim ve cezalar, çalıştırdıkları sigortalılara ödedikleri ücretlerden kaynaklanıyor. Bağ-Kur’lu esnafın, yanında çalıştırdığı sigortalı (4-a) için SGK’ya bildirdiği tutar, kendi priminden fazlaysa sorun çıkıyor. SGK esnafa, “İşçin için SGK’ya bildirdiğin prime esas kazanç, kendi Bağ-Kur priminden fazla olamaz” diyor ve aradaki prim farkını, primlerin gecikme cezası ve gecikme zammını Bağ-Kur’lu işverenden istiyor.
Sosyal Güvenlik Reformu, Bağ-Kur sisteminde önemli değişiklikler getirdi. En önemli değişiklik esnaf, sanatkâr, ticaretle uğraşanlar için basamak sisteminin kaldırılmasıydı. Ekim 2008 öncesinde, Bağ-Kur’lu vatandaş 24 basamaklı sistemde, bulunduğu basamak üzerinden primlerini ödüyordu. Uygulama, Ekim 2008’dan sonra kalktı ve yeni dönemde, Bağ-Kur’luların primleri ücret/kazanç beyanına göre ödenmeye başlandı. Bağ-Kur’lulara asgari ücret ile asgari ücretin 6.5 katı arasında değişen, kendi belirleyecekleri miktardan prim ödeme imkânı getirildi.
2008 sonrası bir başka düzenlemeyle, Bağ-Kur’lu işveren kendisi adına, işçisi için SGK’ya bildirdiği kazançtan daha düşük kazancı bildiremez oldu. SGK, son dönemde düzenlemeye aykırı hareket eden Bağ-Kur’luları tespit etmeye başladı. Yani kendisine 3 bin TL üzerinden prim yatıran, çalışanına 4 bin TL veren Bağ Kur’lu için SGK, resen prim artırımına gidip, Bağ-Kur’lu işverenin prime esas kazancını da 4 bin TL’ye çekti ve aradaki farkın primi, gecikme cezası ve gecikme zammını tahsil etmeye başladı.
Ancak daha sonra SGK, uygulamadan bir anlamda vazgeçti. Yeni değişiklikler çerçevesinde uygulanan programın, 2013 yılı için çalıştırılması işlemi tamamlanıncaya ve gerçek prim borçları tespit edilinceye kadar, resen yükseltilen prime esas kazançların eski haline getirileceği de vurgulandı. Adına borç çıkarılıp, tahsil edilenlere bu tutarlar iade edilmeye başlandı.
Geçen hafta Meclis’in kabul ettiği yasaya bu konuda hüküm konularak, geçmişte yanında çalıştırdığı kişiden daha az prime esas kazanç bildirenlerden prim farkı, gecikme cezası ve zammının alınmayacağı karara bağlandı. Bu durumdaki borçluların yeni yasa düzenlemesiyle içleri rahat edebilir.

Bağ-Kur’luya yeni fırsat
Soru: Bağ-Kur’luyum. Emekli olabilmek için 5 ayım var. Torba yasadaki borç sildirme düzenlemesinden nasıl yararlanabilirim?

CEVAP: Cumartesi Meclis’ten geçen torba kanunda yapılan düzenlemeyle Bağ-Kur’lulardan 12 ay ve üzeri prim borcu bulunanlar, bu borçlarının istedikleri kadarını, kanun Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra 3 ay içerisinde ödeyip emekli olabilecek. Prim borcunu ödemek istemeyenlerin de borçları silinecek. Bu sayede emekli olabilmek için prim gün sayısını tamamlamış durumdaki kişilerin prim borçlarını ödemelerine gerek kalmayacak.
Örneğin, 24 ay prim borcu bulunan ve emeklilik için 5 ay prim ödemesi yeterli bir esnaf, yalnızca 5 aylık prim borcunu ödeyecek, kalan borçları silinecek. Prim borçlarının hiçbir bölümünü ödemeyen kişilerin de sigortalılık süreleri silinecek ve bu süreler için prim ödemeyecekler. Daha sonra silinen süreleri borçlanmak isteyenlere, borçlanma hakkı tanınacak.
Prim borcu olduğu için sağlık hizmetlerinden yararlanamayan Bağ-Kur’lular, düzenlemeyle bundan yararlanmaya başlayabilir.
Borç sildirme hakkıyla Bağ-Kur’lu yani 4-b’li statüsündeki sigortalılık süreleri silinecek bir kişinin, 4-a’lı statüsünde emekli olması mümkün hale gelebilir.