Çalışanların emekli olduklarında alacakları aylıkları çalıştıkları süre boyunca kendileri adına bildirilen prim miktarı belirliyor. SGK burada esas kazancı dikkate aldığından, çalışanın bildirilen kazancı ne kadar çoksa, o kişi o kadar yüksek yaşlılık aylığı alıyor. Bu nedenle çalışanların tüm kazançlarının SGK’ya tam olarak bildirilmesi büyük önem taşıyor.
Prime esas kazançlar belirlenirken sadece düzenli ödenen maaşa bakılmıyor. İkramiyeler, primler, verilen nakit kira, giyecek, yakacak yardımları, işveren tarafından ödenen bireysel emeklilik veya özel sağlık sigortasının primlerinin belirli oranları bile ileride emekli maaşına etki yapıyor. Çalışana yapılan ayni yardımlar ise prime esas kazancın belirlenmesinde dikkate alınmıyor.
Yemek kartı parası!
Çalışanlara yapılan yardımın nakit olarak verilmesi yerine mal ile karşılanması durumu ayni yardımı ifade ediyor. İşverenlerin, çalışanlarının kişisel ya da sosyal bir ihtiyacını karşılamak amacıyla yaptığı yardımlar da ayni yardımlara giriyor. Örneğin çalışanın yemek ihtiyacının karşılanması gerektiğinde işveren ya çalışana belirli bir miktar para vermeyi tercih ediyor ya da doğrudan yemek veriyor. Çalışana işyeri yemekhanesinde verilen yemek ayni yardım olarak kabul edilirken, nakit verilen yemek yardımı prime esas kazanca dahil oluyor. Günümüzde giderek yaygınlaşan yemek kartları ise her ne kadar içinde para da olsa mülkiyeti işverene ait olmak şartıyla ayni yardım olarak değerlendiriliyor. Aynı şekilde çalışana ödül olarak verilen sinema bileti de ayni yardım olarak işlem görüyor.
Sözleşmede yazar mı?
Ayni yardımlar sözleşmelerde sürekli bir ödeme olarak düzenlenebileceği gibi,işveren tarafından tek seferlik de verilebiliyor. Diğer taraftan, işverenin yasal olarak ödemek zorunda olduğu bir ayni yardım bulunmuyor. Çalışanlara zorunlu veya ihtiyari olarak verilen ayni yardımlar prime esas kazanca dahil olup çalışanın emekli maaşını artırmasalar da günlük ihtiyaçlarını karşılayarak geleceğe yönelik tasarruf yapma imkanı sağlıyor. Dolaylı olarak kişinin yaşlılıktaki maddi durumunu etkiliyorlar.
Sağlık sigortaları...
Ayni yardımda amaç, çalışanın ihtiyacını doğrudan karşılamak olduğundan, çalışanına giyim yardımı adı altında nakit ödeme yapan işveren bu yardımı ayni yardım olarak gösteremiyor. Çalışanın prime esas kazancına dahil etmesi gerekiyor. Ancak işverenin çalışanına giysi vermesi durumunda, bu yardım ayni yardım oluyor.
Konuya ilişkin örneklerden bir diğeri ise çalışanlarına sağlık sigortası yaptıran işverenin sigorta ödemesini doğrudan sigorta şirketine yapması durumu. Bu halde, doğrudan sigorta şirketine yapılan sağlık sigortası ödemesi, ayni yardım olarak nitelendiriliyor. Ancak çalışan sağlık sigortasını kendisi ödüyor ve işveren ödemeyi ücret eki gibi çalışanın hesabına yapıyorsa, söz konusu yardım ayni bir yardım olmaktan çıkıp nakdi yardım oluyor.
‘Altın’ kazanca dahil
Ayni yardımlar çalışana sağlanan bir menfaat olmasına karşılık bordroya dahil olmamaları ya da SGK primi ve gelir vergisi kesintisi açısından bazı avantajların bulunması nedeniyle sıkı bir denetime tabi tutuluyorlar. Bu açıdan, yapılan yardımın ayni yardım kapsamında olup olmadığı iyi değerlendirilmeli.
Örneğin çalışanlara yapılan bazı yardımların nakit olmasa da kolay nakde çevrilebilir olması, o yardımı ayni yardım olmaktan çıkarabilmekte. Çalışanlara verilen altın yardımı bunun tipik örneğini oluşturuyor.
Çalışanlara altın olarak verilen yardımlar, para yerine de geçebilmesi ve kolay nakde çevrilebilmeleri nedeniyle nakdi yardım olarak kabul ediliyor. İşverenler ayni yardım yaptıklarını düşünerek yardımın tutarını çalışanın prime esas kazancına dahil etmezlerse hem çalışanın yaşlılık aylığında düşüklüğe neden olmuş olacaklar hem de bu durumun tespiti halinde cezalarla karşılaşabilirler.
