Bayram tatili 9 güne çıkınca şehirler hızla boşaldı. Kimileri sahile, kimileri memleketine gitti. Fakat bu kadar şanslı olmayanlar da var. Özellikle yoğunluğun tatil döneminde arttığı sektörlerde bayram tatili imkansız. Bu sektörlerin başında mağazacılık, perakende satış ve turizm geliyor.
İş Kanunu’na göre çalışanların bayram tatillerinde izin kullanmaları bir zorunluluk değil. Kanun bayram çalışmalarını serbest bırakmıştır. Fakat çalışanların bayramlarda çalıştırılabilmeleri verdikleri onaya bağlı. İşverenler bu onayı sözleşmelerle alabilecekleri gibi, bayram için ayrıca da alabilir. Onayın yazılı alınması gerekmekte. Çalışanın onayı alınmadan bayramda çalışmaya zorlanması, çalışan lehine haklı fesih nedeni oluşturacak, çalışan iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatını alabilecektir.
İki kat ücret
Çalışan onay verdikten sonra karşılıksız çalıştığı gibi bir sonuç çıkarılmamalı. İşçiler bayramlarda çalışmadan o günlerin ücretine hak kazanırlar. Kanun bayramda çalışanlar için ise bu kişilerin normal ücretine ek olarak çalıştığı sürelerin ücretinin ayrıca ödeneceğini öngörmüş, tatil yapmayarak çalıştıklarından, çalışılan her gün için o günün ücretinin, çalışılmadan kazanılacak ücrete ekleneceğini belirtmiştir.
Yani bir kişi bayram tatili olan 3.5 gün boyunca çalışmaya devam ederse 7 günlük ücrete hak kazanmış oluyor. Kişinin o günlerde kaç saat çalıştığı da önemli olmayıp işçinin bir saat dahi bayramda çalıştırılması, bayram tatili hakkının kullandırılmaması olarak kabul edildiğinden o günün ücreti tam olarak yansıtılıyor.
Bayram tatilinin işçinin hafta tatili gününe rastlaması halinde, işçiye ayrıca bir bayram tatili ücreti ödenmiyor, işçi çalışmaksızın sadece bir günlük ücretine hak kazanıyor.
Fakat işçinin hafta tatilinde çalıştırılması yasak olduğundan, yukarıdakinin aksine bayram olsa da, işçi onay vermiş bulunsa da çalıştırılmaması gerekiyor. İşverenin aksine bir davranışı idari para cezası ile karşılaşmasına sebep olabilecektir.
İşverenin ek ücret ödemek istememesi halinde işçiye serbest zaman kullandırma önerisiyle gitmesi ve ondan onay alması gerekiyor.
İşçi onay verirse bayram tatilinde kullanmadığı ücretli iznini ilerleyen haftalarda kullanabiliyor. Ancak işçi isterse serbest zaman kullandırılabiliyor. Bayramda zaten çalışmış olan, başka zamanda izin kullanmasının kendisi için önemli olmayacağını düşünen bir işçinin ücreti tercih etmesi daha yüksek bir olasılık.
9 günün karşılığı
Bayramda gerçekten tatil yapan işçi gruplarındaki sorun ise farklı. Bu çalışanlar bayram tatillerinin önlerinde veya sonlarında bulunan günleri de tatillerine eklemek ve bayramı uzun bir dinlenme dönemine çevirmek istiyor. Bu durumda işverenin elinde iki araç bulunuyor. Bunlardan ilki telafi çalışması.
Telafi çalışmasında işveren ulusal bayram ile hafta tatili arasındaki yarım, bir, bir buçuk işgününü tatil edebilmekte bunun karşılığında işçilerin diğer haftalarda günlük çalışmalarının üzerinde çalışmalarını talep edebilmektedir. Telafi çalışması işçilerin onayını gerektirmediğinden işverenler şartlar oluştuğunda doğrudan bu yola başvurabiliyor.
Ulusal bayram nedeniyle tatil edildikten sonra, iki ay içinde işçilere telafi çalışması yaptırılabiliyor. Telafi çalışma süresi günde üç saatten fazla olamıyor ve işçiler günde 11 saatten fazla çalıştırılamıyor.
İkinci yol ise yıllık ücretli iznin günlük olarak kullandırılabilmesi. İşverenler bir parçası 10 günden az olmamak şartıyla yıllık ücretli izinleri istenilen kadar parçaya bölebildiklerinden, bayram öncesi ve sonrası için çalışanın yıllık ücretli izin sürelerini kullanmasını talep edebilecekler.
İki uygulamadan hangisinin tercih edileceği ise işverenin yaptığı işe göre tespit edeceği bir durum.