Eurofound (Avrupa Yaşam ve Çalışma Koşullarını İyileştirme Vakfı) tarafından yayımlanan son rapor krizdeki Avrupa’nın işgücü piyasasında yaşananları daha net görmemize imkan sağlıyor. Rapor, esas olarak birbirinin zıttı olan iki soruya cevap arıyor.
İlk olarak, Avrupa işgücü piyasasında yaşanan gelişmeler kutuplaşmaya yol açarak orta düzey işlerin azalmasına mı neden oluyor? Yoksa yüksek ücretli işlerdeki büyüme sebebiyle işgücü piyasaları gelişiyor mu?
Eurofound raporu, düşük bilgi - yoğun hizmetlerdeki büyümeye dikkat çekiyor. Raporda, ayrıca, 6 Avrupa Birliği üyesi ülke ile birlik üyesi olmayan 6 ülkenin işgücü piyasalarına ilişkin analizler de yer alıyor.
Rapora göre, 2011-2014 arasındaki dönemde Avrupa işgücü piyasasında gerçekleşen istihdam artışı asimetrik şekilde kutuplaşmış durumda. Bu bağlamda, yüksek ücretli işler ile düşük ücretli bazı işlerin sayıları artarken, orta düzey ücretli işlerde yaratılan istihdam azalmış. Yani, piyasadaki işlerden oluşan hiyerarşinin iki ucunda bulunan yüksek ve düşük ücretli işlerdeki istihdam olanakları genişlerken, ortada yer alan işler için söz konusu fırsatlar daralmış.
İstihdam krizi sürüyor
2013 sonrası AB’deki istihdam oranları yükselişe geçmiş. 2014’teki istihdam artışıyla yaklaşık 1.8 milyon kişiye daha iş yaratılmış. AB’nin genelindeki istihdam seviyeleri hala 6 yıl öncesinden, yani küresel krizin başlangıcındakinden 4 milyon daha düşük seviyede.
Raporda, Avrupa işgücü piyasasındaki işlerin ücret düzeyleri itibarıyla sınıflandırılması durumunda, tam zamanlı, sürekli işler açısından söz konusu olan istihdam artışının daha çok en üst dilimde yer alan yüksek ücretli işlerle sınırlı kaldığı belirtiliyor. Kriz ve onun hemen sonrasındaki dönem boyunca (2008-2013) istihdam artışı, sadece en yüksek ücretlerin söz konusu olduğu işlerin yüzde 20’si ile sınırlı kalmış. Toparlanma sürecinin devamındaki istihdam artışında ise düşük ücretli işler daha büyük paya sahip.
Kötü ücretli işler
İşgücü piyasalarının küresel düzeyde de ele alındığı raporda dikkat çekici bir diğer husus, AB ülkelerine benzer şekilde ABD ve Japonya’da da yüksek ücretli işlerde görülen önemli ölçüdeki istihdam genişlemeleri ile düşük ücretli işlerin sayısındaki daha küçük istihdam artışlarına karşılık, orta düzey ücretli işlerde göreli bir istihdam daralmasının yaşanmış olması. Raporda Avustralya, Çin, Güney Kore ve Rusya gibi ülkeler de incelenmiş. Söz konusu ülkelerin işgücü piyasalarında, yüksek ücretli işlerde büyük istihdam artışları ile düşük ücretli işlerde düşük istihdam artışının eşanlı olarak yaşandığı görülüyor. Ekonomik büyüme ve istihdam ilişkisi açısından, özellikle Çin oldukça önemli ve kendine özgü bir örnek konumunda. Avrupa Birliği ile karşılaştırıldığında, 2004 - 2013 dönemi boyunca Çin’de istihdam her yıl yaklaşık olarak 8 milyon büyümüş. 2005 - 2010 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde, Çin’de tarım sektöründeki 50 milyon iş ortadan kaybolmuş. Buna karşılık, imalat, inşaat ve perakende sektörlerinde yaratılan istihdam söz konusu iş kaybını telafi etmiş.