Cem Kılıç

Yıllık ücretli izin çalışanların dinlenmesi için olmazsa olmaz bir hak. Bununla birlikte işyerlerinin büyük bir bölümünde yıllık izinlerin biriktiği görülüyor. Biriken yıllık izinler her ne kadar çalışanlarda işten ayrılmaları halinde ödenecek bir ek tazminat algısı yaratsa da hukuka aykırı bir uygulamadır. Esas olan yıllık iznin hak edildiği yıl içerisinde kullandırılmasıdır. Burada amaçlanan çalışanın yıllık olarak dinlendirilmesi ve iş sağlığı bakımından düzgün şekilde çalışabilir hale gelmesidir.

İşten ayrılan biriken izin parası alabilir

Çalışanlar çoğu zaman, “İzin kullanmayayım işveren bana iznin parasını versin” diyebiliyorlar. İşverenlerse biriken yıllık izinlerin ilerde maliyeti daha da artıracağını düşünerek, biriken yıllık izinlerin parasını aralıklarla ödeyerek o dönemi tasfiye etmek isteyebiliyorlar. Ne var ki bu mümkün değil, yıllık iznin muhakkak boş zaman olarak kullanılması gerekiyor. Çalışanlar bu haktan kendi istekleriyle bile vazgeçemezler. Ancak iş sözleşmesi sona ermişse, işte o zaman işçiler kullanılmadıkları izinlerinin paraya çevrilmesini isteyebilirler. İşten ayrıldıkları tarihteki brüt ücret üzerinden kullanılmamış yıllık izinlerini para olarak

Emekliliğe ilişkin çokça sorulan sorulardan biri, sağlığını yitirenlerin erken emekli olup olamayacağıdır. Hastalanan, ameliyat olan ve rapor alıp işine devam edemeyenlerin aklında nasıl emekli olacakları sorusu vardır. Çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olan kişiler malulen emekli olabilir. Ancak malulen başka şartlar da var.

Öncelikle rapor şart

İlk ve en önemli şart, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporudur. Bu raporu almak için ilk olarak SGK merkezlerine başvurmak ve yetkili hastaneye sevk edilmeleri gerekir. Doğrudan hastaneye başvurarak rapor almak yerine SGK’ya başvurarak sevklerini gerçekleştirmeli. Kişi, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunu belgelese bile en az 1.800 gün prim ödemesi yoksa veya prim ödemesini borçlanma ile 1.800 güne tamamlayamıyorsa malullük aylığı alamaz.

İkinci şart, kişinin malullük için gerekli sağlık kurulu raporunu almak üzere SGK’ya başvurduğu tarihte en az 1.800 gün ödenmiş priminin olmasıdır. Malullük talep eden kişilerin SGK’ya başvurdukları tarihte en az 5 yıl prim ödemiş olmaları gerekmektedir.

1.800 gün borçlanma

Malulen emekli olma talebinde bulunan kişinin başvuru tarihinde 1.800 gün primi yok fakat

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından yeni yayınlanan Küresel Ücret Raporu 2018/19, küresel düzeyde ücret artışının 2008’den beri en düşük seviyede olduğunu ve kadınların hala erkeklere göre yüzde 20 daha az kazandığını ortaya koyuyor. “Cinsiyete Dayalı Ücret Farklılıklarını Anlamak” teması ile yayınlanan raporda küresel ücret artışının zayıf ve dünya genelinde yüzde 20 civarında olan toplumsal cinsiyet farkının da kabul edilemeyecek kadar yüksek olduğu vurgulanıyor.

Raporda dikkati çeken ilk husus, küresel ücret artışının, 2008 ekonomik krizinden önceki seviyelerin çok gerisinde olması. 136 ülkeden elde edilen verileri içeren rapor, reel olarak, yani enflasyona göre, 2016’da yüzde 2.4 düzeyinde olan küresel ücret artışının 2017 yılında yüzde 1.8’e düştüğünü ortaya koyuyor. Dahası, küresel düzeyde ücret artışı 2017 yılında, son 10 yılın en düşük seviyede gerçekleşmiş durumda.

G20 ülkelerinde ücret artışları

Ücret artışlarının analiz edildiği rapora göre, ayrıca G20 ülkelerinde 2016 yılı itibarıyla yüzde 0.9 olan reel ücret artışı 2017’de yüzde 0.4 düzeyine gerilemiş durumda. Buna karşılık, gelişmekte olan ve yükselen ekonomiler kategorisinde yer alan G20 ülkelerinde, 2016

2012’ye kadar iş sağlığı ve güvenliği alanında başlı başına tek bir kanun yoktu. 6331 sayılı yasayla önemli bir adım atıldı. Kanun maddeleri tek tek ele alındığında günümüz modern işletmecilik anlayışıyla uyumlu, teknolojik değişimleri karşılayan bir yapıda olduğu görüldü. Özellikle iş kazasının ortaya çıkmasını önleyici, koruyucu bir anlayış kanunun geneline hâkim oldu.

Mevzuat tamamlansa da maalesef iş kazaları durmak bilmedi. 2013 - 2014 yılında yaşadığımız büyük maden kazaları ve inşaatlarda meydana gelen kazalar peşi sıra geldi. Ne yazık ki iş kazaları halen daha devam etmekte, hız kaybetmemekte.

10 ayda 1640 işçi

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi verilerine göre 2018’in ilk 10 ayında 1640 işçimizi iş kazalarında kaybettik. Ülkemizde ayda ortalama 140 işçi iş kazasında yaşamını yitiriyor. Sadece ekimde iş kazasında hayatını kaybedenlerin sayısı 177.

Ölümler en çok inşaat, tarım, taşımacılık, ticaret/büro, metal, enerji, madencilik ve belediye/genel işler iş kollarında yaşanıyor.

İSİG Meclisi raporuna göre ekim ayında meydana gelen ölümlü iş kazalarında hayatını kaybeden işçilerimizin sadece 3’ü (yüzde 1.69) sendikalı. 174 çalışan ise (yüzde 98.3) sendikalı değil.

Örgütl

İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması iş yerinde sağlık ve güvenlik tedbirlerinin alınması kadar işçilerin dikkatli bir şekilde iş yapmalarına da bağlıdır. İşçilerin dikkatli bir şekilde iş yapmaları ise ancak yeterli düzeyde dinlenmeleri halinde mümkün olmaktadır. Bu ihtiyaç doğrultusunda dinlenme hakkı bir anayasal hak olarak Anayasa’da düzenlenmiştir. Bu hakkın kullanımı ise başta İş Kanunu olmak üzere birçok kanunda ayrı ayrı detaylandırılmıştır. Dinlenme hakkı çalışanın günlük ara dinlenmesinden yıllık ücretli izne kadar birçok dinlenme süresini kapsamaktadır. Fakat bu dinlenme sürelerinden bir tanesi var ki iş sağlığı ve güvenliği ihtiyacını aşmakta, çalışanın ailesi ve sosyal çevresiyle vakit geçirmesinin tek kaynağı olmaktadır. Hafta tatili işçilere yedi günlük zaman dilimi içinde en az yirmi dört saat dinlenme imkânı tanıyan tatil türüdür. Bu şekilde işçilere dinlenme imkânı tanındığı gibi, ailesiyle vakit geçirme imkânı da tanınmaktadır.

ÖNCEKİ GÜNLERDE ÇALIŞILMIŞ OLMALI

Hafta tatili İş Kanunu’nda düzenlenmiştir. Buna göre, işçiler tatil gününden önceki işgünlerinde çalışmış olmaları koşuluyla yedi günlük zaman dilimi içinde en az yirmi dört saat dinlendirilmek zorundadır.

Emeklilik çalışanların statülerine göre, yani SSK’lı (4-a), Bağ Kur’lu (4-b) veya devlet memuru (4-c) olmalarına göre farklılık gösterir. Her bir statü içerisinde bulunanların belirli koşulları yerine getirmesi beklenir. Ayrıca, kadın çalışanla erkek çalışan arasında da emeklilik koşullarının tamamlanması bakımından farklılıklar vardır. Bugünkü yazımızda sigortalı, yani 4-a’lı çalışanlar bakımından emeklilik koşullarını inceleyeceğiz.

Genel olarak bir veya birden fazla işverene bağlı olarak hizmet sözleşmesiyle çalışanlar için 4-a, yani eski adıyla SSK koşulları geçerlidir. Bu sigortalılar için emeklilikte üç koşulun bir arada yerine getirilmesi şarttır. Hem emeklilik için gerekli yaşı tamamlayacak-sınız, hem prim ödemeniz dolmuş olacak hem de başlangıçta erkek ve kadın için farklı olan sigortalılık süreniz tamamlanacak. İşte bu üç koşul tamamlanınca emekli aylığına hak kazanırsınız.

SSK’lılar için emekli olma şartlarını sigorta başlangıç tarihi belirliyor. Sigortaya giriş tarihinize göre emeklilik yaşınız ve ne kadar prim ödeyeceğiniz ortaya çıkıyor. Sigortalıların emeklilik koşullarında zaman içerisinde yapılan yasal değişiklikler ise farklı emeklilik tarihlerinin ortaya

Rusya Federasyonu üniversiteleri çok köklü bir geçmişe sahip. Bilim dünyasının parlayan yıldızları bu üniversitelerde eğitim görüyorlar. Rus üniversiteleri günümüzün akademik atmosferinde zaten mevcut olan altyapılarıyla çağın gerektirdiği tüm imkânları öğrencilerine sunuyorlar. Ruslar, Türk üniversiteleriyle iş birliğini ön planda tutmayı da çok önemsiyorlar.

Bu bağlamda TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi öncü olarak bu iş birliğini sağlıyor. TOBB ETÜ Uluslararası Girişimcilik Bölümü öğrencilerini 3 ve 4. sınıfta Rus üniversitelerine gönderiyor. Bu gençler Rusya’da işletmecilik ve girişimciliği bu coğrafyanın dinamikleri çerçevesinde teorik ve pratik çerçevede öğreniyorlar. Ayrıca, TOBB vasıtasıyla bu öğrenciler Rusya’da Ukrayna’da iş yapan Türk Girişimcilerin sağladığı imkânlarla yakın bir gelecekte Moskova’da, Saint Petersburg’da, Kiev’de istihdam edilecekler. Ben de TOBB ETÜ öğretim üyesi olarak bu iş birliğini yerinde gözlemledim. Hem eğitim hem de işgücü piyasası bağlamında uluslararası düzeyde önemli bir iş birliğine tanıklık ettim.

İstihdam kapısı

Günümüzün küresel şartlarında istihdamı başka ülke fırsatları içinde geliştirmek önemli. TOBB imkânlarıyla hem Türkiye’de hem

16 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile üniversite öğrencilerine yönelik Toplum Yararına Programların uygulanmasına ilişkin esaslar belirlenmiş oldu. Genç işsizliğinin yetişkin işsizliğinin iki katı düzeyinde seyrettiği ve iş ilanlarında işveren tarafından adaylardan genellikle “iş tecrübesi” beklendiği düşünüldüğünde, düzenlemenin son derece önemli olduğunu söylemek mümkün. Toplum Yararına Programlar sayesinde pek çok genç ilk kez işgücü piyasasına katılarak hem bir gelir elde edecek hem de özgeçmişinde belirtebileceği bir iş tecrübesi kazanmış olacak.

Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından hazırlanan yönetmelik gereğince, açık öğretim, yüksek lisans ve doktora öğrencileri hariç olmak üzere yükseköğretim öğrencilerinin çalışma hayatıyla tanışmalarını sağlamak ve bu kişilere çalışma disiplini kazandırmak amacıyla toplumsal faydanın yüksek olduğu alanlarda haziran, temmuz, ağustos ve eylül aylarında en fazla üç ay süreyle Toplum Yararına Programlar uygulanabilecek.

- Toplum Yararına Program nedir?

İşsizliğin yoğun olduğu dönemlerde veya yerlerde doğrudan veya yüklenici aracılığıyla toplum