Cem Kılıç

Yazı dizimizin ilk gününde emekli olma şartlarını anlattık ve ‘ne zaman emekli olabilirim’ sorusunun cevabını verdik...

Çalışmaya başlayan herkesin başlangıçta olmasa da sonradan en büyük isteği emekli olmaktır. Çalışma yaşamının ilk yıllarında pek önemsenmeyen emeklilik sonlara doğru en çok arzulanan ve ne zaman gerçekleşeceği merak edilen bir konudur.

Normal şartlarda bir kişi işe başladığında ne zaman emekli olacağını bilir. Bütün gelişmiş ülkelerde böyledir. Ne var ki bizde uzun yıllar sürekli değişen kanunlarla emeklilik tarihini bulmak bir bilmeceye dönüşmüştür.

İstikrara kavuştu

Geçmiş dönemlerde, her seçim döneminde emeklilik yaşıyla oynamak, “süper emeklilik” gibi garip uygulamalar getirmek, emeklilik yasalarını arada bir delmek normal uygulamalar haline geldiği için emekliliği hesap edebilmek matematik problemi haline gelmiştir.

Neyse ki son 20 yıldır sosyal güvenlik sistemimiz özellikle emeklilik boyutuyla istikrara kavuştuğu için çalışma yaşamına yeni başlayanlar için emeklilik tarihlerini bilmek kolaylaşmıştır. Ancak emekliliği yaklaşanlar için konu hala bir bilmece gibidir. Bu nedenle biz de arada bir de olsa, bu köşeden emeklilik tarihlerini açıklığa kavuşturacak, yol

Günümüzde giderek yaygınlaşan bir uygulama olarak ücretsiz izinler, çalışanların birçok hakkını etkiliyor. Kimi zaman çalışana doğrudan kanun tarafından sunulan ve işini koruyarak belirli bir dönem izin sağlayan bir hak olmasına rağmen, kimi zaman işverenlerin maliyetleri düşürmek amacıyla başvurdukları bir yöntem olabiliyor. Son dönemde özellikle ekonomik güçlük çeken iş yerlerinin bu dönemi geçirmek amacıyla başvurdukları bir yöntem olarak daha fazla karşımıza çıkıyor. Bugünkü yazımda ücretsiz iznin temel uygulamalarına ve sonuçlarına değineceğim.

ANCAK ANLAŞARAK ÜCRETSİZ İZİN VERİLEBİLİR

Ücretsiz izin, iş sözleşmesinin askıya alınması sonucunu doğuran bir uygulamadır. Bu uygulamayla işveren ücret ödeme borcundan geçici süreyle kurtulurken, çalışan da aynı süreyle iş görme borcundan kurtulmaktadır. Hangi nedenle başvurulursa başvurulsun, ücretsiz izinler çalışanın ücret hakkını, işverenin de işçiyi çalıştırma hakkını geçici süreyle ortadan kaldırdığından, çalışma şartlarında esaslı değişiklik oluşturmaktadır.

Bu nedenle ancak iki tarafın da rızasıyla yürürlüğe konulabilmektedir. Bunun istisnası İş Kanunu’nun taraflardan birine tek taraflı ücretsiz izin uygulama hakkı tanımasıdır.

TEK

İşbaşı Eğitim Programı İŞKUR tarafından başarıyla uygulanan bir program. İşsizlerin teorik eğitimini aldıkları mesleklerde pratik uygulamayı görmesi, çalışma hayatına uyum sağlaması amacıyla düzenlenen programların başarı düzeyi çok yüksek. İşbaşı Eğitim Programlarına katılan kişiler yüzde 92.8 oranında kalıcı olarak yani bir yıl ve üzerinde eğitim aldıkları işyerlerinde istihdam edilmeye devam ediyor.

15 yaşını tamamlamış, program düzenlenecek işyerinin işvereninin birinci veya ikinci derece akrabası ve eşi olmayan, en az 1 aydır işsiz olan kişiler programdan faydalanabiliyorlar. En az 1 aydır kendi adına uzun vadeli sigorta kollarına prim yatırılmamış kişiler programa dahil olabiliyorlar. Ayrıca tarımsal faaliyette bulunanlar ile isteğe bağlı sigortalı sayılanlar, sosyal yardım, engelli maaşı ile dul ve yetim aylığı alanlar da işbaşı eğitim programından yararlanabiliyorlar.

En az 2 çalışan

Program düzenleyecek işverenlerin en az iki çalışanlarının bulunması gerekiyor. 10 ve daha fazla çalışanı olan işverenler ise İŞKUR il müdürlükleri ile imzalanacak sözleşme çerçevesinde çalışan sayısının yüzde 30’una kadar katılımcıyla program düzenleyebiliyorlar.

İşbaşı Eğitim Programı; bilişim

Kanuna göre yıllık iznin bir bölümü 10 günden az olamaz. Yılın ilk iznini yarıyıl tatilinde alıyorsanız ve birikmiş izniniz de yoksa yaz aylarını dikkate alarak bir daha düşünmenizde fayda var

Cuma günü yarıyıl tatili başladı. Okulların eğitime ara vermesiyle pek çok aile çocuklarıyla tatile çıkmaya hazırlanıyor. Dolayısıyla, çalışan anne ve babalar için izin kullanma zamanı. Peki, çalışanlar çocuklarıyla birlikte vakit geçirmek için yarıyıl tatilinde yıllık izinlerini nasıl kullanacaklar?

İzin hakkından vazgeçilemez

Yıllık ücretli izin çalışanlar için Anayasa ile güvence altına alınmış vazgeçilemez bir haktır. Bu sebeple, çalışanlar bu haktan kendi istekleriyle bile vazgeçemezler. Diğer taraftan, yıllık izin alan işçi izin süresince başka bir işte de çalışamaz. Eğer yıllık izin döneminde sigortalı veya kayıt dışı şekilde, yani sigortasız başka bir işverene bağlı olarak başka bir iş yerinde çalışan işçinin asıl işvereni bu durumu fark edecek olursa, söz konusu işçi hem işinden olabilir hem de işvereni ödediği izin ücretini ondan geri isteyebilir.

İznin bir bölümü 10 günden az olamaz

Geçtiğimiz yıllarda İş Kanunu’nda yapılan değişiklikle yıllık izin kullanımı açısından önemli bir

Engellilerin topluma entegrasyonu için istihdam kotaları var. Ama işverenler yükümlülüklerine tam uymuyor. Bu nedenle engellilere farklı emeklilik koşulları uygulanıyor. Çalışırken malul duruma düşenler için de malullük aylığı var. Ancak ikisi sık sık karıştırılıyor...

Engellilerin istihdam edilmeleri, topluma entegrasyonları açısından çok önemlidir. Bu çerçevede uygulanan istihdam kotaları ve teşvikler engellilerin istihdam edilmelerini kolaylaştırmak amacındadır. Ancak bütün bu teşviklere rağmen, işverenlerin engelli istihdam etme yükümlülüklerine tam anlamıyla uymadıkları görülmektedir. Bu zorluklar nedeniyle engellilere farklı emeklilik koşulları uygulanmaktadır. Yani bu konuda pozitif ayrımcılık söz konusudur. Diğer yandan çalışırken malul duruma düşenler için de, kamuoyunda malulen emeklilik olarak bilinen, malullük aylığı bağlanması hakkı bulunmaktadır. Bu iki konu çoğu kez birbirine karıştırılmaktadır.

Engelli ne demek?

Engelli emekliliği, vergi indiriminden yararlanma durumuna göre belirleniyor. Yani engellilik durumunun sağlık kurulu raporu ile tespit edilmesi, engellilere hem vergi avantajı sağlamakta, hem de erken emeklilik hakkı tanımakta. Vergi indiriminden

Anlık işgücü ihtiyacının doğduğu işyerlerinde giderek daha sık başvurulan bir çalışma şekli olarak çağrı üzerine çalışmalar, çalışma hayatının da gündemini daha sık işgal etmeye başladı.

İşverene işgücü yoğunluğunu, kendisine gelen talebe göre şekillendirme imkanı sunan çağrı üzerine çalışma, belirli bir dönem içinde işçinin ne kadar çalıştırılacağının belirlendiği fakat ne zaman çalıştırılacağının kesin olarak belirlenmediği iş sözleşmelerini ifade ediyor. İş Kanununda çağrı üzerine çalışma sözleşmelerinin kısmi süreli iş sözleşmesinin özel bir türü olduğu açıkça ifade edilmiş durumda. Kısmi süreli sözleşmeden farkı ise işçinin çalışacağı tarihlerin ve zaman aralığının belirlenmesinin ve de değiştirilmesinin işverene bırakılmış olması.

Haftada 30 saat

Çağrı üzerine çalışma sözleşmesi kısmi süreli iş sözleşmesinin özel bir türü olduğundan, kısmi süreli sözleşmenin kurallarına tabi. Dolayısıyla çağrı üzerine çalışma sözleşmeleri de aynen kısmi süreli sözleşmelerde olduğu gibi haftada en fazla 30 saat çalışmayı öngörebilecektir. 30 saatin üzerine çıkan sözleşmeler, tam süreli sözleşme olarak değerlendirilecektir.

Kanun, doğrudan bir alt sınır getirmemekte, işçi ve işveren aksini

Kıdem tazminatı çalışma hayatının en önemli ve hassas konularından biri. Çalışanlar için kıdem tazminatı işyerinden ayrılmanın sonrasında elde edilen ve işsiz kalınan dönemde veya emeklilikte pek çok eksiği kapatan parasal bir hak. İşverenler açısından ise işçi çalıştırmanın maliyetleri arasında. Bu nedenle, işveren ve işçi tarafının kıdem tazminatına bakış açıları çok farklı. Kıdem tazminatı açısından teknik bir detay ise yılbaşında ve Temmuz ayında tavanın artması. Peki kıdem tazminatı tavanının artması ne anlama geliyor.

Kimler hak kazanabilir?

Kıdem tazminatı hakkı işçilere tanınmış bir haktır. Bu kapsamda 4/a’lılar, yani eski adıyla SSK’lılar var. Borçlar Kanunu’na tabi olarak çalışan işçiler hariç tüm işçilerin kıdem tazminatı alma hakkı bulunuyor. Diğer yandan, Bağ-Kur’luların ve memurların kıdem tazminatı alma hakları yok. Basın İş ve Deniz İş Kanunu’na tabi çalışan gazetecilerin ve gemi adamlarının da kıdem tazminatı hakları söz konusu.

Kaç yıl çalışmış olmak gerekir?

Bir işçinin iş sözleşmesinin kanunda belirtilen nedenlerle sona ermesi, kıdem tazminatı alabilmesi için yeterli değil. Bunun yanında, aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış olma şartı da söz konusu.

İşçi sağlığının korunması ve iş güvenliğinin sağlanması, mevzuatta yapılan detaylı düzenlemelerle birlikte ancak konu hakkında farkındalığın artması halinde mümkündür.

Kültürün oluşması ve gelişmesi amacıyla yıllardır mücadele yürütülmektedir. Son dönemde atılan adımlardan biri de iş kazası yaşamayan işverenlerin ödüllendirilmesi sisteminin kurulması. Üç yıl boyunca 10’dan fazla çalışanı bulunan ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde ölümlü veya sürekli iş göremezlik gelirinin bağlanmasına neden olan kaza yaşanmamışsa işverene prim teşviki sağlanacak. Teşvike ilişkin tebliğ 31 Aralık günü yayımlandı.

Sadece çok tehlikeliler yararlanabilir

Prim teşvikinden çok tehlikeli sınıfta yer alan ve 10’dan fazla çalışanı bulunan iş yerleri faydalanacak. İş yerleri tehlike sınıfına göre üçe ayrılıyor. Çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli... Çok tehlikeli iş yerleri madenler, inşaat gibi risk unsuru çok olan yerler. Çok tehlikeli sınıfta ve 10’dan fazla çalışanı bulunan iş yerleri teşvikten faydalanabilecek. Tehlikeli ve az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerleri için teşvik söz konusu değil. Birden fazla çok tehlikeli sınıfta faaliyet gösteren iş yeri bulunan işverenlerin çalışan